<p>Ermənilər bir il əvvəl hərbi əməliyyatlar zonasından xeyli uzaqda yerləşən Gəncədə terror aktı həyata keçiriblər.</p> <p>2020-ci ilin oktyabrın 11-də gecə saat 02:00 radələrində Ermənistan ərazisindən Gəncənin ballistik raket hücumu nəticəsində 10 nəfər şəhid olub, 34 nəfər yaralanıb. Ermənistanın dinc sakinləri - uşaqlar, qadınlar və ahılları qətlə yetirməsinin hərbi cinayət olduğu heç kimə sirr deyil. Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən törədilən bu hərbi cinayətlər nəticəsində beynəlxalq sənədlər, o cümlədən Cenevrə konvensiyalarının müddəaları kobud şəkildə pozulub. Ermənilər öz vəhşiliklərini təsdiqləyən qeyri-insani hərəkətlərini Gəncədə də davam etdirdilər, mülkü şəxslərin yaşamaq və digər hüquqlarını pozdular.</p> <p>Azərbaycan Silahlı Qüvvələri ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində mülki əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, Ermənistanın təxribatlarının dayandırılması və təcavüzkar fəaliyyətinin qarşısının alınması məqsədilə zəruri tədbirlər görməli oldular. Xatırladaq ki, Azərbaycan Baş Prokurorluğu tərəfindən baş vermiş hadisələrlə bağlı toplanmış materiallar əsasında Füzuli, Tərtər, Qarabağ və Gəncə Hərbi prokurorluqlarında Cinayət Məcəlləsinin 100.1-ci (təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama və ya başlama), 116.0.7-ci (müdafiə olunmayan ərazilərə, yaşayış məntəqələrinə və silahsızlaşdırılmış zonalara hücum etmə), 116.0.8-ci (hərbi hədəf olmayan, aydın görünən və fərqləndirilən dini, təhsil, elm, xeyriyyə, tibb obyektlərinə, xəstə və yaralıların yerləşdirildiyi yerlərə hərbi zərurət olmadan hücum etmə), 120.2.12-ci (milli, irqi, dini ədavət və ya düşmənçilik niyyəti ilə adam öldürmə) maddələri ilə cinayət işləri başlanıb.</p> <p>Vurğulayaq ki, 44 günlük savaş zamanı Ermənistanın Azərbaycanın mülkü şəxslərini qətlə yetirməsi bir sıra beynəlxalq təşkilatların da bəyanatlarında öz əksini tapıb. Beynəlxalq “Human Rights Watch” təşkilatı Ermənistan hərbi qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın Ağdam, Bərdə, Füzuli, Gəncə, Goranboy, Naftalan və Tərtər rayonlarının şəhər və kəndlərinin raket və ağır artilleriya hücumlarına məruz qalma faktını araşdırıb. Bu məruzə 40 mülki vətəndaşın öldürülməsi və bir çoxunun yaralanması ilə nəticələnən 18 hücumu hərtərəfli öyrənərək 53 hadisə şahidi ilə aparılan müsahibə, 12 telefon müsahibəsi, media xəbərləri, o cümlədən hökumətin elan etdiyi məlumatlardan əldə olunmuş informasiyalar əsasında hazırlanıb. Eyni zamanda “Human Rights Watch” 17 hücumdan 10-nun peyk görüntülərini, 9-nun sosial mediada paylaşılan foto və videolarını araşdırıb. Hücumların saat və tarixi, səbəb olduğu dağıntı miqyası müəyyənləşdirilib.</p> <p>Ermənistan hərbi qüvvələrinin zərbələri mülki itkilərə səbəb olmaqla yanaşı, həmçinin evlərə, müəssisə və məktəblərə, habelə bir xəstəxanaya ziyan vurub, əhalinin kütləvi köçürülməsinə səbəb olub.</p> <p>Rəsmi Bakının açıqlamalarında qeyd olunur ki, Vətən müharibəsinin gedişində ermənilərin terror aktları və silahlı hücumları nəticəsində 98 mülki azərbaycanlı öldürülüb, 414 nəfər yaralanıb, 3000-dən çox ev və 100 yaşayış binası dağıdılıb və ya zərər görüb.</p> <p><a target="_blank" href="https://kayzen.az/blog/int-huquq/">Beynəlxalq hüquq</a>a, müharibə qanunlarına görə, hücuma hazırlaşan tərəf şəraitin imkan verməyəcəyi halda mülki əhaliyə təsir edə biləcək hücumları haqda əhaliyə xəbərdarlıq etməlidir. Ermənilər bu müddəanı da pozublar.</p> <p>Ermənistanın müharibə cinayətləri Gəncəyə raket atmaqla bitmədi. Ermənistan 2020-ci il 28 oktyabr tarixində Bərdəni raket atəşinə tutdu, 21 mülki vətəndaş həlak oldu, 70 nəfər yaralandı. Ermənistan Azərbaycanın dinc sakinlərini hədəfə alarkən, kasetli bombalardan da istifadə edib. Beynəlxalq müşahidəçilər bu faktları da sənədləşdiriblər.</p> <p>Qeyd edək ki, erməni diversiya qrupları tarix boyu sülh vaxtı da partlayıcı vasitələrdən fəal istifadə edərək, mülkü şəxsləri hədəf seçiblər. Terrorçuluq onların xislətindədir. 1977-ci ildə Moskvanın üç müxtəlif ictimai məkanında (metro, ərzaq dükanı, yaşayış binası) ermənilər tərəfindən törədilmiş silsilə terror aktları nəticəsində 7 nəfər ölmüş, 37 nəfər yaralanmışdı. Həmin cinayətin təşkilatçıları Ermənistan Milli Birləşmiş Partiyasının üzvləri Stepan Zatikyan, Akop Stepanyan və Zaven Baqdasaryan ən ağır cəzaya məhkum edildilər. Maraqlıdır ki, bu terrorçu qrup növbəti bombanı Moskva-Bakı qatarına yerləşdirməyə cəhd edərkən yaxalanmışdı.</p> <p>Kustar üsulla hazırlanmış partlayıcı qurğulardan 1988-ci ildə Qarabağ hadisələri başlayandan sonra da Azərbaycan ərazisində dinc əhaliyə qarşı ermənilər tərəfindən çox istifadə olunub. Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın dinc əhalisinə və Ermənistanın azərbaycanlı əhalisinə qarşı terror aktları mütəmadi və planlı şəkildə həyata keçirilib.</p> <p>Partlayışlar avtobuslarda, qatarlarda, sənaye və infrastruktur obyektlərində, körpülərdə və digər yerlərdə törədilib. Təkcə Bakı metrosunda törədilmiş iki partlayış 27 nəfərin həyatına son qoyub, 100 nəfəri isə yaralayıb. Türkmənistanın Türkmənbaşı şəhərindən Bakıya sərnişin daşıyan “Sovetskaya Kalmıkiya” gəmi-bərəsində törədilmiş digər bir partlayış zamanı isə 25 nəfər həlak olmuş, 88 nəfər yaralanmışdı. Bütövlükdə 1988-1993-cü illərdə ermənilərin törətdiyi terror aktları nəticəsində 1250 nəfər qətlə yetirilib, 1283 nəfər xəsarət alıb, 65 nəfər itkin düşüb. Belə faktlar çoxdur - onlar öz qəddarlığı, amansızlığı ilə yadda qalıb.</p> <p>Göründüyü kimi, hakimiyyətdə kimin təmsil olunmasından asılı olmayaraq, Ermənistanda terrorizm daima rəsmi dövlət siyasəti olub. Uzun illərdir, rəsmi İrəvan dünyanın hər yerində olan terrorçularla əməkdaşlıq edir, terroristləri işğal etdiyi Azərbaycan torpaqların gətirərək onlara təlim keçir, muzdlu döyüşçü kimi dinc əhaliyə qarşı istifadə edib. İrəvanda faşist cəlladı Qaregin Njdeyə heykəl qoyulması bu ölkənin terrora olan münasibətinin bariz nümunəsidir.</p> <p>Bəşəriyyət üçün böyük təhlükə olan erməni faşist ideologiyası Qafqazda müharibələrin müəllifi və icraçısıdır. Ermənistan faşist Almaniyasının İkinci Dünya müharibəsi zamanı etdiklərini təkrarlayır. Alman faşistlərinin lideri Hitler bütün vasitələrdən istifadə edərək dinc əhalini məhv etmək, “hədəfinin” iradəsini bu yolla sındırmaq, xofa salmaq, panika yaratmaq yolunu seçmişdi. Təkcə SSRİ-nin işğal olunmuş ərazilərində faşist Almaniyası 4 milyon dinc əhalini məhv edib. Hətta xəstəxanalar, məktəblər, uşaq bağçaları, doğum evləri belə faşistlərin hədəfində olub. Raket atəşləri, bombalama nəticəsində milyonlarla günahsız dinc əhali həyatını itirib. Faşist Almaniyası Ukraynada 334 yaşayış məntəqəsini sakinləri ilə birlikdə yandırıb. Bu hadisə zamanı Almaniyanın təbliğat naziri Göbbels hadisəni daha “effektli” etmək üçün yanmış uşaqların, qadınların, qocaların şəkillərini tirajlayaraq ətraf yaşayış məntəqələrində yerli əhaliyə payladıb. Xocalı qatili, Ermənistanın sabiq prezidenti Serj Sarkisyan da bu soyqırımını azərbaycanlıları qorxutmaq üçün törətdiklərini açıqlamışdı. Erməni faşizmi 1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycanda, Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan kəndlərində, Xocalıda, Qaradağlıda, Meşəlidə, Malıbəylidə, Cəmillidə və digər yaşayış məntəqələrində də ağlasığmaz cinayətlər törədiblər. Ermənilər Birinci Qarabağ müharibəsində də, Vətən müharibəsi zamanı da Almaniya faşistlərinin etdiyi cinayətləri təkrar edib. Mülki şəxsləri hədəfə alan Ermənistan rəhbərliyinin addımları Almaniya faşistlərinin lideri <a target="_blank" href="https://kayzen.az/blog/dahil%C9%99r-maraql%C4%B1/3402/adolf-hitler.html">Adolf Hitler</a>in II Dünya Müharibəsinin sonunda əlacsız qalıb FAU-2 raketlərindən istifadə etməsi ilə oxşarlıq təşkil edir. FAU-2 raketləri və Ermənistanın Azərbaycanın şəhər və rayonlarına atdığı SKAD (SCUD) raketləri dəqiqliyinə görə eyni səviyyədədir.<br/> Ona görə də, Hitler qoşunları həmin raketlərdən hücum edən sovet ordusuna qarşı deyil, Londona, böyük şəhərə qarşı istifadə edirdi. Yəni, ermənilər kimi, alman faşistləri də bilirdilər ki, dəqiqliyi çox aşağı olan silahdan hərbi obyektlərə qarşı istifadə mənasızdır, lakin dinc əhalini vurub, insanlarda qorxu yaratmaq olar.</p> <p>Hitlerin məğlub ordusu raketlərə son ümid silahı kimi baxırdı. Bənzər aqibəti Ermənistan da yaşadı. Lakin nə Hitleri, nə də Ermənistan rəhbərlərini bu silahlar xilas edə bildi. Hitler etdiklərinin qarşılığını aldı, Ermənistana rəhbərlik etmiş bütün cinayətkarlar da gec-tez ədalət mühakiməsi qarşısında dayanacaqlar.</p> <p><strong><a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> Analytics</strong></p>
<p>Elektrik təchizatında yaranan problemlə əlaqədar Tokioda bir neçə dəmir yolu xəttində qatarların hərəkəti dayanıb.<br/> ONA-nın TASS agentliyinə istinadən verdiyi məlumata görə, dəmir yolunun operatoru “JR East” şirkəti ən çox qatarın hərəkət etdiyi “Yamanote” dairəvi xətti daxil olmaqla, 8 dəmir yolu xəttində qatarların hərəkətinin dayandığını açıqlayıb.<br/> İlkin məlumata görə, Yaponiya paytaxtında elektrik təchizatında yaranan problemin səbəbi Saytama əyalətindəki yarımstansiyada baş verən yanğındır.</p>
<p>Azərbaycanın əlverişli coğrafi mövqeyi ölkəmizə Qərblə Şərq arasında iqtisadi, siyasi, mədəni körpü rolu oynamaq imkanı verdiyi kimi, dövlətimizi ən müxtəlif çağırışlarla qarşı-qarşıya qoyur. Sirr deyil ki, ölkəmiz son 30 ildə gələcəyimizin müsbət məcrada görmək istəməyən bir çox beynəlxalq dairələrin diqqət mərkəzinə çevrilib. Qərbdəki bəzi dairələr Azərbaycanın müsəlman-türk dövləti kimi güclənməsini istəmir, Ermənistana havadarlıq edir, bəzi İslam dövlətləri isə dünyəvi, bəşəri, demokratik, irqindən, dinindən və milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün insanların birlik və bərabərlik içərisində yaşadığı konstitusion dövlət quruluşunu, dövlət idarəçiliyi modelini öz dövlətləri üçün təhlükə görürlər. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra davamlı olaraq ölkəmizə radikal dini cərəyanların ixrac edilməsi cəhdləri də məhz buradan qaynaqlanır. Ölkəmizin ötən ilin payızında apardığı uğurlu hərbi əməliyyatlar, təəssüflər olsun ki, bir sıra bizə coğrafi cəhətdən yaxın və uzaq dövlətlər tərəfindən qıcıqla qarşılandı və onlar hələ də dəyişən reallıqla barışmaq istəmirlər. Reallıq isə ondan ibarətdir ki, Azərbaycan 200 il ərzində regionda mövcud olan geosiyasi konfiqurasiyanı dağıdaraq Qafqazda yeni geosiyasi, geoiqtisadi və hərbi mənzərə yaratdı.</p> <p>Qarabağın, Şərqi Zəngəzurun işğaldan azad edilməsi ilə bölgədə iki əsr ərzində mövcud olan status-kvo ləğv edildi, Azərbaycanın başçılığı ilə yeni tarixi mərhələnin əsası qoyuldu. Hazırda ölkəmiz təkcə regionda deyil, bütövlükdə bütün dünyada sayılıb - seçilən beynəlxalq aktorlardan birinə çevrilib.</p> <p>Prezident İlham Əliyevin başçılığı altında hazırda ölkəmiz işğaldan azad edilmiş rayonlarda quruculuq, bərpa və abadlıq işlərini sürətləndirir. Bundan əvvəl olduğu kimi, indi də Azərbaycan üçün prioritet məqamlardan biri xaricdən gələn çağırışlarla mübarizə, daxili həmrəylikdir.</p> <p>Biz son 30 il ərzində həm də daxili sabitliyi əldə etdik, müxalifət-iqtidar birliyini yaradıb, dövlət və xalq arasında sarsılmaz əlaqənin olduğunu nümayiş etdirdik. 44 günlük müharibənin ilk günündə prezidentin çıxışından sonra bir-iki siyasi partiyanı çıxmaq şərtilə, bütün partiyalar prezidentə öz dəstəklərini ifadə etdi. Həmin vaxt bu, bir çox dairələr üçün narahatverici məqam oldu. Göründüyü kimi, Azərbaycan cəmiyyəti yekdil olaraq Prezidentin ətrafında toplaşaraq, qalibiyyət üçün düşmənlərə qarşı həmrəy olaraq mübarizə aparır.</p> <p>Azərbaycanın bölgədə yeni reallıq yaratması son zamanlar yenidən müxtəlif dairələrin təsir dairəsində olan daxildəki qrupların aktivləşməsi, müxtəlif xarici dairələrin ölkəmizlə bağlı xoşagəlməz bəyanatlar vermələri, daxili işlərimizə qarışmaq cəhdləri ilə müşahidə olunur. Bu kontekstdə, ölkə daxilində siyasi qruplar və partiyaların davranışı xüsusi aktuallıq təşkil edir.</p> <p>Məlum olduğu kimi artıq bir neçə ildir ki, Azərbaycanın daxili siyasi palitrasında müxalif siyasi partiyalar və iqtidar arasında yeni dialoqa start verilib. Bir müddətdir, ölkədəki siyasi partiyaların nümayəndələri Prezident Administrasiyasına dəvət olunurlar və onlarla görüşlər keçirilir. Sözsüz ki, bu addımlar siyasi palitranın yeni konfiqurasiyası ilə yanaşı, eyni zamanda daha funksional və nəticəyönümlü siyasətin formalaşmasına gətirib çıxarır.</p> <p>Prezident Administrasiyasının siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsinin mütəmadi olaraq, həm parlamentdə təmsil olunan, həm də parlamentdən kənarda fəaliyyət göstərən siyasi partiya rəhbərləri ilə silsilə görüşləri Azərbaycan hakimiyyətinin iqtidarla siyasi partiyalar arasında dialoq mühitinin formalaşmasında və möhkəmləndirilməsində maraqlı olmasının əyani təsdiqidir.</p> <p>Bütün bunlar Azərbaycan dövlət başçısının nə qədər uzaqgörən siyasi lider olduğunun bariz göstəricisidir. Prezident İlham Əliyev ölkədəki siyasi partiyalar arasında əməkdaşlığın güclənməsinin, dialoq mühitinin inkişafının mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini daim vurğulayır. Dövlət başçısı 2020-ci il martın 10-da altıncı çağırış Milli Məclisin ilk iclasındakı çıxışı zamanı qeyd etmişdi ki, siyasi islahatlar partiyalararası geniş dialoq aparılmadan həyata keçirilə bilməz: <strong>“Bir partiya - hakim partiya təkbaşına siyasi dialoq apara bilməz. Çünki dialoq üçün tərəf müqabillər lazımdır və ilkin təəssürat müsbətdir. Bu təşəbbüs heç bir şərt qoymadan həyata keçirilir. Ancaq yenə də marginallaşmış və bütün dayaqlarını tam itirmiş dərnək tipli qruplaşma bu görüşdən imtina etdi. İmtina edib, indi özü bilər. Hər halda, uduzan biz olmayacağıq. Azərbaycanın yeni siyasi konfiqurasiyası formalaşır. Hesab edirəm ki, qanunvericilik sahəsində də siyasi sistemin təkmilləşdirilməsi üçün Milli Məclis tərəfindən lazımi addımlar atılacaq və Azərbaycanda çoxpartiyalı sistem daha da möhkəm əsaslar üzərində qurulacaq”.</strong></p> <p>Müxalifət və iqtidar arasında növbəti belə addımlardan biri dünən Şuşaya təşkil olunan tədbir idi. Oktyabrın 7-də Prezident Administrasiyasının şöbə müdiri Ədalət Vəliyevin iştirakı ilə 50-yə yaxın siyasi partiyanın sədrləri və nümayəndələri, eyni zamanda, ictimai aktivistlər, politoloqlar, deputatlar işğaldan azad olunmuş Şuşa şəhərini ziyarət ediblər. Səfər iştirakçıları yolboyu və Şuşa şəhərində davam edən quruculuq işləri ilə tanış olublar, son proseslərlə bağlı vəziyyəti əyani şəkildə görüblər. Böyük Zəfər yolunu keçərək Şuşaya qovuşan, qarış-qarış gəzən siyasətçilər Azərbaycanın mədəniyyət beşiyi ilə yanaşı, digər torpaqlarımızın da azad olunmasına və qələbə əldə etdiyimizə görə ölkə başçısı Prezident İlham Əliyevə minnətdarlıqlarını bildiriblər.</p> <p>Hər kəsə məlumdur ki, ölkə daxilində vahid ideologiyanın, milli birliyin və cəmiyyət daxilində həmrəyliyin olması çox vacib şərtlərdən biridir. Göründüyü kimi, xaricdəki bəzi dairələrin davamlı cəhdlərinə baxmayaraq, Azərbaycanda bu illər ərzində vahid siyasi ideologiya, daxili həmrəylik və müxalifət - iqtidar birliyi formalaşmış oldu. 90-cı illərdə bizdə, bu gün isə, əksər MDB dövlətlərində mövcud olan daxili siyasi proseslərdəki pərakəndəlikdən, hərc-mərclikdən uzaq olan müasir Azərbaycan Respublikası qarşıdakı illər ərzində də istənilən çağırış və təhdidlərə qarşı uğurla mübarizə aparacaq.</p> <p><strong>Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının müşaviri, Bakı Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov</strong></p>
<p>Oktyabrın 7-də Bakı Zooloji Parkının yenidənqurmadan sonra açılışı olub.</p> <p>ONA xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva, qızları Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva açılışda iştirak ediblər.</p> <p>Bakı Zooloji Parkı IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə yenidən qurulub.</p> <p>Xatırladaq ki, vaxtilə Bakıda ilk dəfə Heyvanat Parkı adlandırılan zoopark 1928-ci ildə Xətai rayonundakı Nizami parkının ərazisində açılıb. 1958-ci ildə isə Bayıl ərazisində yeni Heyvanat Parkı fəaliyyətə başlayıb. 1985-ci ildə torpaq sürüşməsindən sonra Zoopark Bayıldan indiki ərazisinə köçürülüb. Əvvəllər ərazinin təmirsiz olması ilə yanaşı, heyvanların saxlanıldığı yerlər də yararsız vəziyyətdə olub.</p> <p>IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə burada genişmiqyaslı yenidənqurma işləri aparılıb. Təxminən 4 il davam edən əsaslı yenidənqurma işləri nəticəsində Bakı Zooloji Parkı ən müasir səviyyəyə çatdırılıb.</p> <p>Prezident İlham Əliyevin ölkəmizin inkişafı ilə bağlı müəyyən etdiyi strategiyada Bakının dünyanın ən gözəl şəhərlərindən birinə çevrilməsi istiqamətində görülən işlərin miqyası ilbəil daha da artır. Son illərdə Bakıda sakinlərin və şəhərimizə gələn qonaqların rahatlığına xidmət edən çoxlu müasir sosial infrastruktur layihələri icra edilib, yeni park və xiyabanlar, istirahət guşələri yaradılıb. Şəhər həyatının müxtəlif layihələrlə zənginləşdirilməsi sırasında IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə yenidən qurulan Bakı Zooloji Parkının xüsusi yeri var. Ümumilikdə, IDEA İctimai Birliyi paytaxtla yanaşı, bölgələrdə də ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji problemlərin həlli istiqamətində çox mühüm layihələr icra edib. Bakı Zooloji Parkı dünyada mövcud olan müasir zooparklar səviyyəsində yaradılıb. Təbii ki, bu layihə postpandemiya dövründə yenidən Bakıya səfər edəcək turistlərin ən çox üz tutacaqları məkanlardan biri olacaq. Yenidənqurmadan sonra Zooloji Parkın kompleksi ziyarətçilər üçün rahat və maraqlı məkana çevrilib, ümumi ərazisi demək olar ki, iki dəfə artırılaraq 4.25 hektara çatdırılıb.</p> <p>Yenidənqurma işləri zamanı ərazidə mövcud olan ağac və kolların tam qorunub saxlanmasına xüsusi diqqət yetirilib. Ümumiyyətlə, abadlaşdırılan və yaşıllıq sahəsi artırılan zooparkda daha təbii mühit yaradılıb. Digər yeniliklər və müxtəlif əyləncə obyektləri ilə yanaşı, ərazidə uşaq meydançası, lektoriya və elektron bələdçi sistemi var. Zoopark hamının, o cümlədən fiziki qüsurlu şəxslərin, bütün yaş qruplarından olan ziyarətçilərin istirahət edə və maariflənə biləcəyi məkana çevrilib. Əsaslı yenidənqurma işləri nəticəsində zooparkın sakinləri üçün daha rahat volyerlər, akvaterrarium, kontakt zooparkı, süni göl və hovuzlar, baytarlıq klinikası inşa edilib. Heyvanların saxlandığı volyerlər hər növün özünəməxsus ehtiyacları nəzərə alınaraq hazırlanıb və sahəsi kifayət qədər genişləndirilib.</p> <p>Bakı Zooloji parkının yalnız görünüşü deyil, həm də məram və yanaşmasının yeni olduğu xüsusi qeyd edilməlidir. Zooparkın əsas məqsədi insanlar üçün canlı aləm, xüsusən də Azərbaycanın nadir faunası haqqında məlumat əldə edə biləcəkləri tədris, tədqiqat və konservasiya mərkəzinə çevrilməsindən ibarətdir. Bu xüsusda, Azərbaycanın “Qırmızı kitab”ına daxil olan növlərin təbii populyasiyası və reintroduksiyası baxımından, burada heyvanların artırılması üçün münbit şərait yaradılıb. Hazırda zooparkdakı heyvan növlərinin ümumi sayı 125, “Qırmızı kitab”a düşən növlərin sayı isə 22-dir.</p> <p>Qeyd edək ki, zooparklar yalnız əyləncə məkanı deyil, həm də elmi-maarifçilik müəssisəsi funksiyasını yerinə yetirir. Ümumiyyətlə, zooparkın fəaliyyət istiqamətlərinə ətraf mühitin, o cümlədən nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlərin mühafizəsi, çoxaldılması üzrə işlərin həyata keçirilməsi, heyvanların müvafiq tələblərə uyğun saxlanılması üçün şəraitin yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş tədqiqat işlərinin aparılması, canlı aləm və biomüxtəlifliyin qorunması sahələrində insanların məlumatlandırılması daxildir.</p>
<p>44 günlük İkinci Qarabağ savaşının nəticələri bölgədə tamamilə yeni konfiqurasiyalar yaradıb. Artıq heç nə öncəki kimi deyil və olmayacaq. Azərbaycanın qələbəsi ilə yeni reallıqlar formalaşdırılmaqdadır. Yeni reallıqlar isə bəzi qonşu ölkələrin, xüsusən də İranın strateji maraqlarına cavab vermir. Əslində, savaşın ilk günündən başlayaraq, tərəfləri sülhə dəvət etməklə Tehran savaşın nəticələrini və regionda yeni reallıqların yarana biləcəyini hesablayırdı. İranı ən çox qorxudan isə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yaranacaq vəziyyət idi.</p> <p>2021-ci ilin aprelində ADA-da çıxış edərkən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu dəhlizin İran-Ermənistan sərhədini aradan qaldırmayacağı barədə verdiyi ətraflı izahat da Tehran üçün kifayət etməyib. Aydın məsələdir ki, İranı ən çox maraqlandıran məsələ Azərbaycanın əsas ərazisinin Naxçıvan və Türkiyə ilə bağlanacaq dəhlizin yaranmasıdır. Hələ 44 günlük savaşdan xeyli öncə, ötən ilin yanvarında İran dövlət televiziyasında bölgədə türk zolağının yaranmasının İslam Respublikası üçün ciddi təhdid olduğu bəyan edilmişdi. İran yeni dəhlizin yaranması və ona Tehranın nəzarət edə bilməyəcəyi barədə çoxdan narahatlıq keçirirdi.</p> <p>Digər tərəfdən, İran təkcə Ermənistanla sərhədlərini “itirəcəyinə” görə narahat deyil, daha çox işğaldan azad edilmiş 132 kilometrlik sərhəd əlindən çıxdığına görə də qəzəblidir. Bəs necə? Azərbaycanın işğal altında olan ərazilərində İran bu illər ərzində özünü “ev sahibi” kimi aparırdı. 2017-ci ildə Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinə səfər edən rus millətçisi, yazıçısı Eduard Limonov bu ərazilərdə İran yük maşınlarının həddən ziyadə çox olduğunu bildirirdi.</p> <p>Qarabağın işğalından İran həmişə bəhrələnmək istəyib. İşğal altında olan ərazilərdə Azərbaycan məscidlərinin “İran irsi” kimi təqdim olunması, memarlıq abidələrinin “iranlaşdırılması” da Tehranın əsl mahiyyətindən xəbər verirdi.</p> <p>Bu gün isə İran öz sərhədlərinə Azərbaycan tərəfdən təhlükə olduğunu iddia edir. İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian bu gün Moskvada rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla görüşdə bunu növbəti dəfə bəyan edib. Diplomata yaraşmayan, dedi-qodu səviyyəsindən o yana keçməyən açıqlamasında iranlı nazir yenidən bildirib ki, Cənubi Qafqaz regionunda geosiyasi dəyişikliyə və xəritələrin dəyişməsinə dözməyəcəklər, regionda terrorçuların və sionistlərin mövcudluğundan ciddi narahatlıqları var. Abdullahian bir az da uzağa gedərək Azərbaycanın öz ərazisində müxtəlif ölkələrlə (Türkiyə və Pakistan nəzərdə tutulur) təlimlər keçirməsini təxribatçı fəaliyyət adlandırıb. Belə görünür ki, Azərbaycanın 44 günlük müharibədə Ermənistanın başını “Dəmir yumruq”la əzməsinin müttəfiqi İranda açdığı yaranın izləri çox dərindir. Azərbaycan Prezidentinin heç bir ölkəni, o cümlədən İsraili öz ərazilərinə, İranla sərhədə gətirmək niyyətində olmadığını rəsmi şəkildə bəyan etməsi, eləcə də İsrailin Rusiyadakı səfirinin İran tərəfinin bu iddialarını böyük axmaqlıq və cəfəngiyyat adlandırması da Tehrana dərs olmayıb. Burdan bir daha təsdiq olunur ki, İranın dərdi başqadır. Məsələ Azərbaycanın hansısa ölkələrlə birgə təlim keçməsi, yaxud terror və sionizm təhlükəsi deyil.</p> <p>Xatırladaq ki, Azərbaycanın İranla dövlət sərhədi 765 kilometrdir. Onun yalnız 132 kilometri işğal nəticəsində nəzarətsiz qalmışdı. İndi İranla bütün sərhədboyu ərazilərə Azərbaycan sərhədçiləri nəzarət edir. Azərbaycan sərhədlərinə nəzarəti bərpa etməklə üçüncü tərəfə qarşı mənfi niyyət güdmür. Bakı bu məsələdə iqtisadi maraqlarını önə çəkir. Araz çayı boyunca sərhəd bölgəsinin işğaldan azad olunması Azərbaycan üçün həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan strateji əhəmiyyət daşıyır. Araz çayı üzərində həm elektrik alınması, həm də suvarma üçün su bəndləri tikilməsi Azərbaycana faydalı olduğu qədər də İrana faydalı ola bilər.</p> <p>Bunun fonunda İranın ali rəhbəri Ayətullah Xameneinin və digər rəsmi şəxslərin Bakıya qarşı verdikləri bəyanat isə anlaşılan deyil. Bu bəyanatları verməzdən əvvəl İran rəsmiləri yaxşı olardı ki, bu illər ərzində öz davranışlarına diqqət yetirəydilər. Azərbaycan əraziləri işğalda olduğu müddətdə İranın nümayiş etdiyi naqis münasibət bir yana, 44 günlük savaşda tutduğu mövqe də Tehranı ofsaydda qoyub. Bu gün isə Azərbaycanla həmsərhəd bölgədə ard-arda hərbi təlimlər keçirən İran zorla özünü oyunçular siyahısına salmaq istəyir. Lakin Tehran unudur ki, artıq yeni formatlar yaranır, bunu qəbul etməlidir. İran isə Azərbaycanın qələbəsi sayəsində regionda yaranmış yeni reallıqla barışmaq istəmir və bunun günahını absurd bir şəkildə Bakıda görür.</p> <p>44 günlük savaşdan sonra Türkiyənin bölgədə artan nüfuzu da Tehranı vahiməyə salır. Əslində, Azərbaycanın bütün qonşuları ilə normal münasibətləri mövcuddur. Türkiyə ilə Azərbaycan strateji müttəfiqdir. Rusiya amili də Azərbaycanın xarici siyasətində həmişə xüsusi yer tutub. Rəsmi Bakı bu istiqamətdə çox uğurlu və davamlı siyasət apararaq Moskva ilə əlaqələri daha da gücləndirə bilib. Rusiya Cənubi Qafqazda yalnız Azərbaycanla bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi davranır və onun maraqlarına qarşı çıxmır. Rəsmi Bakının ABŞ və Avropa ölkələri ilə də münasibəti normaldır. Enerji sahəsində strateji əməkdaşlıq yüksək səviyyədədir. Bakı təhlükəsizik məsələlərində də Qərblə əməkdaşlıq edir. Azərbaycan Avropa İttifaqının 9 ölkəsi ilə strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayıb. Bu, ölkə üçün böyük uğurdur. Prezident İlham Əliyev bu gün Avropa İttifaqının Azərbaycandakı nümayəndəliyinin yeni təyin olunmuş rəhbərinin etimadnaməsini qəbul edərkən də ölkəmizin Avropa İttifaqı ilə sıx şəkildə işlədiyini, müxtəlif sahələrdə yaxından əməkdaşlıq etdiyini vurğulayıb.</p> <p>Azərbaycan faktiki olaraq Tehranla da dostluq əlaqələrini möhkəmləndirmək üçün bütün addımları atıb. Təəssüf ki, son zamanlar Tehran münasibətləri “soyuq savaş” müstəvisinə transfer etməyə çalışır.</p> <p>Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Zəngəzur dəhlizi yalnız regional deyil, beynəlxalq əməkdaşlıq üçün prinsipial rol oynaya bilər. Məsələn, Çin üçün bu dəhlizin "Bir qurşaq, bir yol" layihəsi çərçivəsində əhəmiyyəti böyükdür. Beləliklə, yuxarıda vurğulanan məqamlar bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda yeni geosiyasi reallıq yaradıb. İran isə özünü yeganə güc kimi təqdim edir və bu, bölgə ölkələrinin etirazına səbəb olur.</p> <p>Burada bir faktı da vurğulamaq lazım gəlir. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Vaşinqton Rusiya-Ermənistan-İran-Suriya xəttinin aradan qaldırılması və yalnız öz enerji maraqları üçün planlaşdırdığı “Qobl planı”nı irəli sürdü. Plan ABŞ və İran arasında kəskin qarşıdurma zamanı irəli sürülmüşdü.</p> <p>İran-İraq müharibəsindən sonra Tehranın regionda öz nüfuzunu bərpa etmək istəyi, SSRİ-nin dağılmasından sonra ABŞ-ın bölgəyə sızması və bu platformada Rusiyanın açıq istəkləri Azərbaycanı öz diplomatik missiyasını ustalıqla həyata keçirməyə məhkum edirdi. Regionda Qərb, Rusiya və İran oxları üzrə kəsişən maraqlar Azərbaycandan çevik oyun tələb edirdi. Qərbin bölgəyə daxil olduğu kritik vəziyyətdə İran kimi teokratik bir dövlətlə balanslı siyasət yürütmək asan deyildi. Lakin Bakı o zaman da Tehranın maraqlarını nəzərə aldı.</p> <p>İran Qarabağ danışıqlarında da əsas fiqur olmaq istəyib. İranın Qarabağda ilk vasitəçilik missiyası 1992-ci il fevral ayının 24-də başlayıb. XİN rəhbəri Vilayəti fevral ayında Bakı, İrəvan və Qarabağa səfərlər edib. Nəticədə, Vilayətinin danışıqlarından sonra, hər iki tərəfin yüksək vəzifəli nümayəndələri İran hakimiyyəti ilə danışıqlar və məsləhətləşmələr üçün müvafiq nümayəndə heyətləri ilə Tehrana səfər edib. Ermənistan Tehranın Qarabağ münaqişəsində vasitəçilik səylərinin əsas məqsədi onun iştirakı ilə münaqişəni nizamlamaq, regiona ABŞ-ın daxil olmasını əngəlləmək, bununla yanaşı, regionda Rusiya ilə paralel söz sahibi olmaq istəyi olub. İran bütün bunlarla yanaşı, əsasən də Qərbin regiona daxil olmasının qarşısını almaq üçün bölgədə bənzər quruluşun yaradılmasına İran inqilabının ixracı konsepsiyasının tətbiq edilməsinə çalışıb. Belə “vasitəçilik” nəticəsində Şuşa işğal olunub və bundan sonra “kənar oyunçu” hesab edilən İran haqlı olaraq bir daha danışıqlar prosesinə buraxılmayıb.</p> <p>İran heç vaxt Azərbaycan torpaqlarının işğal edilməsinə görə Ermənistana qarşı sanksiyalar tətbiq etməyi tələb etməyib. İran öz geosiyasi, dövlət maraqları naminə, o cümlədən Rusiya-Ermənistan-İran-Suriya xəttinin saxlanılması və “Qobl planı”nın qarşısının alınması üçün Ermənistanla yaxınlaşıb və Tehran İrəvanın əsas müttəfiqi olub. Bu gün isə vəziyyət dəyişib.</p> <p>Artıq Rusiya, ABŞ, eləcə də digər ölkələr regionda yaranmış yeni reallığı qəbul edir. Müharibədə məğlub olmuş Ermənistan belə bununla razılaşıb, özünü yeni reallığa uyğun aparmağa başlayıb. Belə olan halda, İran cığallığını davam etdirməklə özünü gülünc vəziyyətə salır.</p> <p><strong><a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> Analytics</strong></p>
<p>Ötən gün “Facebook Inc.” şirkətinin “Facebook”, “Instagram” sosial şəbəkələrinin, eləcə də “WhatsApp” messencerinin işində Bakı vaxtı ilə saat 19:30-dan sonra irimiqyaslı dayanma baş verib. Sadalanan xidmətlərin həm mobil tətbiqləri, həm də saytları bir neçə saat ərzində işləməyib.</p> <p>Məşhur internet resurslarının işini izləyən “Downdetector” portalının məlumatına görə, şikayətlərin çoxu bu xidmətlərin tətbiqlərinin işləməməsi ilə bağlı olub ki, bu da bütün müraciətlərin 50%-dən çoxunu təşkil edib. Bəzi istifadəçilər sosial media saytlarının işindən, digər hissəsi isə serverlə əlaqənin olmamasından şikayətlənib. Azərbaycan Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin mətbuat xidməti də problemin qlobal xarakter daşıdığını təsdiqləyib.</p> <p>“Facebook” nümayəndələri “Twitter” səhifəsi vasitəsilə istifadəçilərin üzləşdiyi çətinliklərdən xəbərdar olduqlarını bildirib? üzr istəyərək problemin qısa zamanda aradan qaldırılacağı barədə xəbərdarlıq yayıblar.</p> <p>Problem korporasiya daxili kommunikasiyaya da təsir edib. Belə ki, personalın iş tətbiqləri, görüşlər təşkil etmək üçün servislər və s. xidmətlər də fəaliyyət göstərməyib. Bununla yanaşı, işçilərin şirkətin binasına daxil olmaq üçün kartları da işləməyib.</p> <p>CNBC-nin məlumatına görə, bu, İT nəhəngi üçün 2008-ci ildən bəri ən böyük problem hesab edilir. Bu gün Bakı vaxtı ilə saat 01:05-də “Facebook”un bəzi resurslarının ara-sıra işləməsi qeydə alınıb. Saat 01:50-də “Facebook” və “Instagram”ın işi qismən bərpa olunub.</p> <p>Ekspertlər “Facebook”da dayanmaları mütəmadi baş verdiyini deyirlər, lakin ötən gün baş verəni qlobal qəza adlandırırlar. Problemlər müxtəlif səviyyələrdə ola bilər, lakin həmin an problemlər DNS (domen adı sistemi) tərəfdən müşahidə edilirdi. Sadə dillə desək, istifadəçi brauzerin ünvan sətrinə sayt adı daxil edərkən və ya smartfonda tətbiqi açarkən cihaz sadəcə hansı serverə qoşulacağını anlamırdı. DNS serverlərinə haker hücumu olduğu da istisna edilmir.</p> <p>Xidmətlər bərpa olunandan sonra dünyanın ən böyük bulud provayderlərindən biri sayılan “Cloudflare” mütəxəssisləri “Facebook” xidmətlərində yaranan problemi səhv yenilənən marşrutlaşdırıcılarla əlaqələndirib. Səhvlə endirilən yeniləmə “Facebook”un DNS serverinin əlçatmaz olmasına səbəb olub. Digər tətbiqlərdəki problemlər isə istifadəçilərdən gələn müraciətlərin sayının artması ilə əlaqələndirilir.</p> <p><strong>Bununla bağlı yerli ekspertlər nə deyir?</strong></p> <p><strong>Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz</strong>ün fikrincə, bu cür nəhəng qlobal sosial media resurslarının formalaşması, dünyanın da onun üzərində “oturması” iqtisadiyyata, biznesə risklər və təhlükələr yaradır.</p> <p>“Nəzərə alınmalıdır ki, qlobal sosial media resurslarının yaratdığı rəqabətsiz inhisarçı mühit yaşayış, biznes və cəmiyyət üçün risklər yaradır. Düşünürəm ki, ölkələr, hökumətlər bunun fərqində olmalıdır. İmkan vermək olmaz ki, bu cür qlobal sosial media resursları rəqabətsiz, inhisarçı mühit yaratsın. Yəni bəlli bir şərtlər müəyyən etmək lazımdır ki, onların dünya iqtisadiyyatına, cəmiyyətə, insanlara belə təhlükəli təsirləri minimuma endirilsin”, - deyə O. Gündüz “<a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> Economics”ə açıqlamasında bildirib.</p> <p>Ekspertin fikrincə, bu cür qurumların birləşərək nəhəng korporasiyalar yaratmasına imkan vermək düzgün deyil: “Məsələn, “Facebook Inc.”ın ətrafında “Instagram”, “WhatsApp” və həmçinin “Facebook” sosial şəbəkəsi birləşib. “Google”a isə “Gmail”, “YouTube” və s. xidmətlər aiddir. Hesab edirəm ki, “Facebook”, “Google”, “Apple”, “Amazon”, “Twitter” kimi qlobal qurumlara qarşı yeni yanaşma qoyulmalıdır. Yeni yanaşmada onların rəqabəti pozacaq inhisarçı mühit aradan qaldırılmalıdır. Bunların artıq ayrı-ayrı qurumlara bölünməsi, parçalanması, ayrı-ayrı qurumlara satılması doğru addım olardı”.</p> <p><strong>İnformasiya texnologiyaları sahəsi üzrə ekspert Rəşad Əliyevin</strong> sözlərinə görə, burada ümumiyyətlə, ilk növbədə, məlumatların əlçatanlığı məsələsi önə çıxır. “Misal olaraq, Data xidmətləri təqdim edən şirkət SLA (Service Level Agreement) müqaviləsi bağlayır. SLA müqaviləsinin şərtləri nədən ibarətdir? Bu, ilk növbədə, şirkətin təqdim etdiyi xidmətlərin əlçatanlığıdır. Yəni müəyyən dayanmalar yaransa, bu nə qədər çəkəcək? Burda da maliyyə və digər məsələlər var. Əgər belə hallar davamlı olursa, bu o deməkdir ki, xidmət göstərən şirkət öz məhsuluna məsuliyyətsiz yanaşır. Şirkət baş verən dayanma ilə bağlı üzr istəyirsə və onu izah edirsə, bu, artıq “fors-major” hal hesab edilir. “Facebook” da ötən gün yaşananı məhz “fors-major” hal kimi təqdim edib”, - deyə R. Əliyev “<a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> Economics”ə bildirib.</p> <p>Ekspertin fikrincə, baş verə biləcək dayanmaların müddəti müqavilədə göstərilən vaxtdan çoxdursa, müştərilər bununla bağlı təzminat, yəni itirilmiş vəsaitlərin geri qaytarılmasını tələb edə bilərlər.</p> <p>“Burada hüquqi hissəyə və ya SLA müqaviləsində olan bəndlərdə əlçatanlığın faizinə nəzər salmaq lazımdır. Buna nümunə olaraq Data mərkəzinin etibarlılıq göstəricisi standartlarını (Tier1, Tier2, Tier3 və Tier4) gətirmək olar. Məsələn, Tier3 standartı məlumatların 99,982, Tier4 isə 99,995% əlçatanlığını təmin edir. Bu o deməkdir ki, Tier3-də standartına uyğun olaraq il ərzində dayanmalar 1,6 saat təşkil edə bilər. Ötən gün “Facebook”da müşahidə olunan dayanma Tier2 səviyyəsindən də aşağı olub, bu da xidmətə qarşı mənfi rəyin formalaşmasına səbəb olub”, - deyə R. Əliyev əlavə edib.</p> <p><strong>Birjaların baş verən hadisəyə reaksiyası</strong></p> <p>Sosial şəbəkələrin qlobal çökməsi ABŞ fond bazarında, xüsusən də yüksək texnologiya sektorunda satışlara birbaşa təsir edib. Belə ki, “Nasdaq” indeksi Federal Rezerv siyasətinin sərtləşməsinin əsas qurbanı ola biləcəyindən ehtiyatlanaraq enib. “Facebook”un səhmləri ABŞ-da ticarətin açılışında ucuzlaşaraq, bu ilin may ayının səviyyəsinə qayıdıb. Ötən gün Bakı vaxtı ilə saat 23:00-a olan məlumata görə, səhmlərin hər biri 324,7 dollara satılıb, sonuncu ticarət sessiyası isə hər səhmə görə 343,01 dollar səviyyəsində bağlanıb. “Facebook”un qurucusu Mark Zukerberqin sərvəti şirkətin və sosial şəbəkələrin işində qlobal problem fonunda “Forbes”un milyarderlər reytinqində 5,11% və ya 6,3 mlrd. dollar azalıb.</p>
<p>Son günlər təkcə ayrı-ayrı şəxslər, hansısa din xadimləri deyil İran rəsmiləri də Azərbaycanı təhdid edən çıxışlar etməyə başlayıb. Problem yalnız təhdidlə də bitmir. İran Ermənistana yardım etməkdə davam edir. Əslində, rəsmi Tehranın müsəlman ölkəsi olan Azərbaycanın ərazilərini işğal edən Ermənistanı açıq və ya gizli şəkildə müdafiə etməsi 30 illik tarixə malikdir. Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Pakistan və bir çox müsəlman ölkələri Qarabağı işğal etdiyinə görə İrəvanla əlaqələr qurulmasından imtina etdiyi bir vaxtda adını İslam Respublikası qoyan İran Ermənistanı özünə yaxın dövlət hesab etdiyini dəfələrlə bəyan edib. Hər iki ölkə rəsmilərinin qarşılıqlı səfərləri, imzalanmış sənədlər Tehran rejiminin mahiyyətinin göstəricisidir. Erməni ziyalılar özləri etiraf edirlər ki, 90-cı illərdə, Ermənistanın yeni müstəqil olduğu dövrdə, İran olmasaydı, Ermənistan bir dövlət kimi mövcud olmayacaqdı. Son 30 ildə İran Ermənistana hər cür iqtisadi, hərbi və mənəvi dəstək verib. Elə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın “İran Ermənistan üçün nəfəslik rolunu oynayır” bəyanatı bütün mənzərəni canlandırmağa imkan yaradır. Əli dinc azərbaycanlıların, qoca və uşaqların qanına batmış Ermənistan rəhbərlərinin, o cümlədən Paşinyanın hər zaman Tehranda ən yüksək səviyyədə qəbul edilməsi, “İran Ermənistanla yaxın əlaqələrinin, dostluğun inkişafında maraqlıdır” bəyanatının verilməsi əslində Tehranın münasibətinin göstəricisidir.</p> <p>44 günlük savaş nəticəsində diz çökən Ermənistanın beynəlxalq əlaqələri də sarsılıb. İrəvanı bu böhrandan çıxardan yeganə ölkə yenə də məhz İrandır. Əslində, Ermənistan İran üçün əhəmiyyətli fiqur olmalı deyil. Heç bir müstəvidə İrəvan Tehran üçün cəlbedici tərəfdaş sayılmır. Ermənistan İrana həyatı əhəmiyyətli heç bir məhsul satmır və sata da bilməz. Ermənistan və İranı nə din, nə dil, nə ədəbiyyat, nə də tarixi əlaqələr bağlayır. İran, sadəcə, bu dövlətdən Azərbaycan əleyhinə addımlarında yararlanır. Məsələ ondadır ki, İranın demək olar ki, bütün müsəlman qonşuları ilə münasibəti bərbaddır. Türkiyə, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı və digər ərəb ölkələri ilə İran özünü düşmən kimi aparır. Özünü İslam Respublikası adlandıran İranın bölgədə heç bir müsəlman ölkəsi ilə münasibəti normal deyil. İran Cənubi Qafqazda, Orta Şərqdə özünə vassal dövlət kimi Ermənistandan istifadə edəcəyini düşünür.</p> <p>Maraqlıdır ki, İbrahim Rəisinin İİR prezidenti seçilməsi ilə İranın Azərbaycana qarşı doktrinasında heç bir dəyişiklik baş vermədi, Rəisi də öz xələfləri kimi Azərbaycanla münasibətləri korlayan bütün addımları atır. Ermənistanı aşkar şəkildə dəstəkləməklə İran regionda balansı pozur. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi yaranandan, Qarabağ işğal olunan gündən başlayaraq Tehran heç vaxt Azərbaycana əməli dəstək verməyib. Ən yaxşı halda bir neçə bəyanat səsləndirib. Müsəlman, şiə olan Azərbaycan torpaqlarının işğalı ilə bağlı İslam Respublikası olan İrana yaraşan bəyanat vermək deyildi. İran Azərbaycan ərazisi olan Qarabağ bölgəsinin işğalını, məscidlərin donuz fermasına çevrilməsini sadəcə olaraq izləməklə, açıq və gizli şəkildə Ermənistana dəstək verməklə özünün mahiyyətini göstərdi.</p> <p>1992-ci ildə Tehranda Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi müzakirə edilən zaman Azərbaycan mədəniyyətinin beşiyi olan Şuşa işğal edildi. Azərbaycan 30 il səbir edərək, İranın Şuşanın işğalındakı roluna göz yumdu. Ümid elədi ki, İran əməldə İslam həmrəyliyinə sadiq qalacaq. Əvəzində nəyin şahidi olduq? İşğal olunmuş ərazilərdə ermənilər xarabalığa çevirdikləri Qarabağın məzarlarını belə dağıdıb, məzar daşlarını İranın tacirlərinə satıblar. Budurmu İslam həmrəyliyi? 30 il ərzində Ermənistanla iqtisadi əlaqələri gücləndirməklə, birgə iqtisadi layihələr hazırlamaqla, qarşılıqlı səfərlər təşkil etməklə İran düşmən ölkəni ayaqda saxladı. 44 günlük savaş zamanında İrandan Ermənistana silah-sursat, yanacaq və s. hərbi təyinatlı yüklər daşınırdı. Savaş bitdikdən sonra ağır durumda olan erməniləri xilas etmək üçün İrandan Qarabağa qaçaqmalçılıq yolu ilə yanacaq daşınması davam etdirilir, Azərbaycanın bununla bağlı narahatlığı isə qulaq ardına vurulur, Amuli kimi “qəbiristanlıq mollası”nın dili ilə azərbaycanlılar təhqir edilir, İran mediasında Azərbaycan əleyhinə bəyanatlar yer alır. Müsəlman aləmində yalnız İran bu qədər qatı ermənipərəst siyasət yürüdür və bunu nümayişkaranə şəkildə, açıq-açığa öz əməlləri ilə sübut edir. Bütün bunlardan sonra İran tələb edir ki, Azərbaycan Tehran rejiminin bütün təhdidlərinə göz yumsun. İranın Azərbaycana qarşı bədxah siyasəti bu ölkədə yaşayan 40 milyonluq soydaşımızı da hiddətləndirir. İctimai rəydən qorxan Tehran rejimi özünü sığortalamaq üçün guya Azərbaycanın İranla sərhədə İsrail hərbiçilərini gətirdiyini iddia edir. Rəsmi Bakı dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycan heç vaxt öz ərazisindən üçüncü ölkələrin İrana qarşı istifadə etməsinə imkan verməyib. Bakının təkidli tələblərinə baxmayaraq, İran bu məsələ ilə bağlı bir fakt belə göstərə bilmir.</p> <p>İranın Azərbaycanla sərhəddə keçirdiyi son hərbi təlimlər isə ucuz şou olmaqla yanaşı, İİR ordusunun bərbad vəziyyətinin göstəricisidir. Dünya mediasında təlimlər zamanı yanlışlıqla İranın öz texnikasını vurub sıradan çıxarması, məcbur olub təlimləri yarımçıq saxlaması barədə yazılanlar hamını hədələyən İranın hərbi gücünün hansı durumda olduğunu sübuta yetirir. “İran son 30 ildə niyə təlimlər keçirtmirdi, bu təlimlərin məqsədi nədir və kimə qarşıdır” sualına isə Tehran hələ də cavab verməyib.</p> <p>İran mediası Azərbaycan-Türkiyə hərbi təlimləri barədə həqiqətə uyğun olmayan materiallar dərc edir. Əslində isə İran da, bütün dünya da bilir ki, Türkiyə-Azərbaycan birgə hərbi təlimləri 2000-ci ildən etibarən mütəmadi keçirilir. Bəs, görəsən, İran niyə yalnız indi – Azərbaycan öz torpaqlarını işğaldan azad edib, Ermənistanı acı məğlubiyyətə uğratdıqdan sonra bunu görməyə başlayıb? Yoxsa müttəfiqinin çəkdiyi acılara, narahatlıqlara şərik çıxır? Türkiyə və Azərbaycan arasında birgə hərbi təlimlər bölgədəki vəziyyəti gərginləşdirən addımlar deyil, bunu hər kəs anlayır, Tehran da anlasa, onun özü üçün daha yaxşı olar.</p> <p>Bu gün İranı daha çox narahat edən məsələ bölgədə nəqliyyat-kommunikasiyaların açılması ilə bağlı razılığın əldə olunmasıdır. Razılığa əsasən, Ermənistan İranla Naxçıvan vasitəsilə əlaqə saxlaya bilər. Lakin bu proses Azərbaycanın razılığı ilə mümkündür. Onu da qeyd edək ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistanla İranın əlaqə vasitəsi təkcə Zəngəzurdur. Zəngəzur dəhlizi istifadəyə verildikdən sonra Azərbaycanın qərb hissəsi Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə quru yolla birləşmə imkanı əldə edəcək. Digər tərəfdən, Xudafərində gömrük keçid məntəqəsi fəaliyyətə başlayacaq. Bu isə həmin ərazilərdə istehsal olunan məhsulların ixrac olunması üçün əlverişli olacaq. İran Gorus-Qafan yoluna nəzarəti itirmək üzrədir və bunu həzm edə bilmir. Gorus-Qafan yolu Tehranın üzünə bağlandıqdan sonra bölgəyə ayaq basmaq üçün İran tamamilə Azərbaycandan asılı vəziyyətə düşə bilər. Digər tərəfdən, Tehran belə düşünür ki, “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı Bakının niyyəti reallaşarsa, İran Naxçıvan, həmçinin Türkiyə və Orta Asiya ölkələri arasında yük və sərnişin tranzitindən əldə olunan gəlirləri itirəcək. İran mediası iddia edir ki, Bakının təkid etdiyi “Zəngəzur dəhlizi planı” İranın Qara dənizə və Qərbə çıxış planlarına zərbə olacaq. Tehranda belə düşünürlər ki, bütün tranzit layihələri Bakının iradəsinə bağlı ola bilər.</p> <p>İranı qəzəbləndirən daha bir amil ondan ibarətdir ki, işğaldan azad edilən bəzi rayonlarımız İranla sərhəddir. İran həmin ərazilər vasitəsilə narkotik ticarətinə nəzarət edirdi. Artıq bu nəzarət Tehran rejiminin əlindən çıxıb. Bu isə milyonlarla dolların itirilməsi anlamına gəlir. Burada bir məqama da diqqət çəkmək lazım gəlir. Dağlıq Qarabağ probleminin həlli, Azərbaycanın parlaq qələbəsi Tehran da daxil, bütün İranda yaşayan 30-40 milyonluq soydaşımıza mübarizə ruhu verir. Ən əsas amil isə son dərəcə sadədir. İran güclü, müstəqil, torpaqlarını cəmi 44 gün ərzində hərbi və siyasi yol ilə azad etmiş bir Azərbaycanla qonşu olmaq istəmir. Tehran qonşuluğunda güclü Azərbaycan arzulamır. İran həm də onu dərk edir ki, Türkiyənin Orta Asiyaya, Xəzər dənizinə çıxış imkanı yaranır.</p> <p>İran İslam Respublikasının mövqeyi radikaldır, regionda heç bir dəyişiklik və inkişafı qəbul etmir. Bu isə onu bölgə üçün arzuolunmaz qonşuya çevrilir. Bunun hansı fəsadlara səbəb olacağını isə İran siyasi elitası özü düşünməlidir.</p> <p><a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> <strong>Analytics</strong></p>
<p>Gürcüstanın 5 böyük şəhərində – Tbilisi, Rustavi, Batumi, Kutaisi və Potidə mer seçkilərinin ikinci turu keçirilib.<br/> APA-nın Gürcüstan bürosunun məlumatına görə, Gürcüstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının açıqladığı ilkin nəticələrə əsasən, bu şəhərlərdə namizədlərin heç biri birinci turda qələbə üçün yetərli səs toplaya bilməyib.<br/> Seçki qanunvericiliyinə əsasən, birinci turda mer postuna seçilmək üçün namizədlərin hər hansı biri səslərin 50 faizindən çoxunu toplamalıdır.<br/> Səslərin 41,61 faizinin sayılmasından sonra paytaxt Tbilisidə hakim Gürcü Arzusu Partiyasının namizədi Kaxa Kaladze 45,5 faiz, müxalif Vahid Milli Hərəkatın namizədi Nika Meliya 34,13 faiz səs yığıb. Rustavidə Gürcü Arzusu Partiyasının namizədi Nino Latsabidze 45,5 faiz, müxalif Vahid Milli Hərəkatın namizədi David Kirkitadxe 34,13 faiz səs, Batumidə Gürcü Arzusu Partiyasının namizədi Arçil Çikovani 41,49 faiz, Vahid Milli Hərəkatın namizədi Georgi Kirtadze 42,34 faiz toplayıb. Kutaisi və Potidə də namizədlərdən hər hansı biri birinci turda mer seçilmək üçün seçicilərin yarısından çoxunun səsini ala bilməyib.</p>
<p><strong>Foto- İlkin Nəbiyev © <a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a> GROUP</strong></p> <div class="container" no-gutters"> <div class="row"> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589100.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589100.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589101.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589101.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589102.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589102.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589103.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589103.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589104.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589104.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589105.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589105.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589106.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589106.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589107.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589107.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589108.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589108.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589109.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589109.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589110.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589110.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589111.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589111.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589112.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589112.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589113.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589113.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589114.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589114.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589115.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589115.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589116.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589116.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589117.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589117.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589118.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589118.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589119.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3589119.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588940.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588940.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588939.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588939.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588938.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588938.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588937.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588937.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588935.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588935.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588934.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588934.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588933.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588933.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588932.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588932.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588931.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588931.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588930.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588930.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588929.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588929.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588927.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588927.jpg"/> </a> </div> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588926.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/27/3588926.jpg"/> </a> </div> </div> </div>
<p>Rusiyada 17-19 sentyabr tarixlərində Dövlət Dumasına, ölkənin 9 subyektinin rəhbəri postuna (daha üç bölgədə qanunverici məclislərin deputatları ən yüksək inzibati şəxsləri seçəcəklər), 39 regional parlamentə və bələdiyyələrə seçkilər keçirilir.</p> <p>ONA-nın məlumatına görə, seçki məntəqələri saat 08.00-dan saat 20.00-a qədər açıqdır.</p> <p>Əsas seçki günü bu gün – 19 sentyabrdır.</p> <p>Milli Məclisin bir qrup deputatı Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Dövlət Dumasına keçiriləcək seçkilərdə müşahidəçi qismində iştirak etmək üçün Moskvada səfərdədirlər. Sentyabrın 16-dan başlayan səfər sentyabrın 20-dək davam edəcək.<br/> Deputatlar Mixail Zabelin MDB Parlament Assambleyasının, Nizami Səfərov MDB İcraiyyə Komitəsinin xətti ilə, deputatlar Fatma Yıldırım, Şahin Seyidzadə və Anar Məmmədov isə Azərbaycan parlamentinin müşahidəçiləri qismində Rusiya paytaxtında seçki prosesinin gedişini izləyəcəklər.</p>
<p>Sabah Şuşada ilk dəfə Milli Musiqi Günü qeyd olunacaq.</p> <p><a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a>-nın məlumatına görə, bu barədə Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin İdarə Heyətinin sədri Məftun Abbasov “Twitter” hesabında paylaşım edib.</p> <p>“1995-ci ildən Ulu Öndər Heydər Əliyevin fərmanı ilə Üzeyir bəyin ad günündə qeyd olunan Milli Musiqi Günü korifeyin heykəlinin qarşısında onun təşəbbüsü ilə yaradılan Xalq Çalğı Alətləri Orkestrin çıxışı ilə başlayacaq”, - deyə M. Abbasov qeyd edib.</p> <div class="container" no-gutters"> <div class="row"> <div class="col-sm-4" col-xs-6 col-md-3 col-lg-6 p-1"> <a class="fancybox" d-block" data-fancybox="gallery" href="https://cdn.azerforum.com/2021/09/17/3461701.jpg"> <img class="img-fluid" alt="" src="https://cdn.azerforum.com/2021/09/17/3461701.jpg"/> </a> </div> </div> </div>
<p>Politoloq, 1993-1999-cu illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin katibliyinin rəhbəri, Prezidentin köməkçisi olmuş Eldar Namazovun <a href="https://apa.az/" target="_blank">APA</a>-ya müsahibəsi</p> <p><strong>- Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərini indi necə xarakterizə etmək olar?</strong></p> <p>- Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü baş vermişdi, torpaqlarımız işğal altında idi. Biz uzun müddət danışıqlar aparırdıq, ümid edirdik ki, danışıqlar yolu ilə problemi həll etmək mümkün olacaq. Görəndə ki, işğalçı torpaqlarımızı tərk etmək istəmir, əksinə, yeni torpaqlar ələ keçirmək niyyətindədir, Azərbaycan BMT Nizamnaməsində əks olunan hər bir dövlətin müdafiə hüququndan istifadə edərək torpaqlarımızı azad etdi. Bu, Ermənistan üçün çox ağır məğlubiyyət oldu. Bu zərbədən Ermənistanın bir dövlət kimi bütün sütunları sarsıldı. Ermənistan çox dərin siyasi, iqtisadi, hərbi, demoqrafik böhran içərisindədir. Azərbaycan isə azad olunmuş ərazilərin reabilitasiyası, məcburi köçkünlərin torpaqlarına qayıtması üçün lazımi infrastruktur layihələri həyata keçirir. Orada kiçik bir ərazidə ermənilər yaşayır. Azərbaycan dövləti humanistlik prinsipini əsas götürərək, o hissədə hərbi əməliyyat keçirmədi. Xüsusən də nəzərə aldı ki, erməni tərəfi kapitulyasiya haqqında sənədə imza atdı və qan tökmədən 3 rayonun - Kəlbəcər, Laçın və Ağdamın azad edilməsi təmin olundu. Erməni icmasının da vəziyyəti nəzərə alınaraq, Rusiya sülhməramlıları müvəqqəti olaraq orada yerləşdirilib.</p> <p>İndi Azərbaycan quruculuq işləri ilə məşğuldur, postkonflikt dövrünün tələblərinə uyğun olaraq qarşımızda yeni vəzifələr durur. Bu vəzifələri Azərbaycan çox sürətlə, uğurla həyata keçirir. Mən Ağdamda, bu yaxınlarda Şuşada da oldum, Azərbaycan dövlətinin necə böyük işlər həyata keçirdiyini öz gözlərimlə görmüşəm. Onlarla yol çəkilir, aeroportlar tikilir, dəmir yolunun çəkilməsi üçün işlər görülür, həm Azərbaycan Ordusu, həm Sərhəd Qoşunları üçün yeni hərbi şəhərciklər salınır. Elə gün olmur ki, bu quruculuq işləri ilə bağlı yeni xəbərlər eşitməyək.</p> <p>Bununla yanaşı, postkonflikt dövründə yeni çağırışlar da meydana gəlib. Yumşaq desək, Ermənistan tərəfi hələlik üçtərəfli sazişin bütün tələblərini yerinə yetirməyə tələsmir. Xüsusən də sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyası, ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması, Naxçıvanı Azərbaycanla birləşdirən koridorun açılması və digər məsələlərdə inadkarlıq göstərir. Azərbaycan tərəfi məcburi olaraq Ermənistanın hərəkətləri ilə bağlı müəyyən addımlar atır. Eyni zamanda bu geopolitik prosesdə öz mövqelərini itirən dövlətlər var. Bunu ilk növbədə ATƏT-in Minsk Qrupundakı dövlətlərə aid etmək olar. Xüsusən də ABŞ və Fransa bu prosesdən kənarda qalıb. Onların on illərlə Qarabağ probleminin həlli, postkonflikt dövrü ilə bağlı hazırladıqları planlar indi tarixin arxivinə gedib. Onlar Azərbaycanın belə möhtəşəm qələbəsini, Ermənistanın da belə ağır duruma düşməsini gözləmirdilər. Onlar Türkiyənin bu prosesdə böyük rol oynamasını və Azərbaycanla hərbi birliyinin yaranmasını da gözləmirdilər. Ona görə də bu prosesdən narahat olan, xarici siyasət maraqları baxımından bu prosesdə özünü uduzmuş sayan dövlətlər var. Onlar prosesə müəyyən əngəllər də yaradır, təxribatçı addımlar da atırlar. Bütün bunları Azərbaycan cəmiyyəti görür, Azərbaycan dövləti də bunların qarşısını almaq üçün bütün münasib addımları atır.</p> <p><strong>- Ermənistan-Azərbaycan sərhədində zaman-zaman baş verən insidentlər barədə nə deyə bilərsiniz?</strong></p> <p>- Mən uzun illərdir ki, bu prosesləri izləyir və araşdırıram. Mənim gəldiyim nəticə ondan ibarətdir ki, bunun kökündə çox vacib bir amil dayanır. Ermənistan özü bir dövlət kimi öz mövcudluğunu təsdiq edə bilməyib. Təsəvvür edin ki, bu dövlətin demək olar ki, heç bir atributu yerində deyil. Sərhədlərini özü qorumur, Rusiya qoruyur, müdafiə sistemi Rusiyanın müdafiə sisteminə tabedir. Ermənistan öz gücü ilə nə silah ala, nə ordularını hazırlaya bilir. Bu da öhdəlik kimi Rusiyanın üzərindədir. İqtisadi sahədə əsas sektorlar Rusiya şirkətlərinin nəzarətindədir. Ermənistanın müstəqil xarici siyasəti yoxdur. Dövlətçiliyi təsdiqləyən atributlar baxımından elə bil Ermənistan dövlət deyil, bir geopolitik bir layihədir. Həqiqətən vaxtilə Ermənistan süni olaraq Azərbaycanın qədim torpaqlarında bir geopolitik bir layihə kimi məhz Azərbaycan və Türkiyəyə bir təzyiq, bir alət kimi yaradılıb. İndi də ermənilərin özlərində həmin təfəkkür qalıb. Onların atdıqları bir çox addımlar da beynəlxalq aləmdə müəyyən təəccüb və istehzalarla qarşılanır. Ermənilər başa düşmürlər ki, hər bir dövlətin sərhədi olmalıdır. Onlar bu günə kimi deyirlər ki, biz sovet sərhədlərini tanımırıq, onlar inzibati sərhədlərdir. Halbuki Müstəqil Dövlətlər Birliyinə daxil olanda həm Ermənistan, həm Azərbaycan saziş imzalamışdı. Həmin sazişdə SSRİ-də mövcud olan sərhədlər əsas götürülmüşdü və MDB-yə daxil olan dövlətlər də bir-birinin sərhədlərini, ərazi bütövlüklərini tanımışdı. İndi isə ermənilər deyirlər ki, biz o sərhədləri tanıya bilmərik. Bəs ermənilər nəyin üzərində öz dövlətlərini quracaq? Əgər öz sərhədlərini özləri də tanımırsa, bu halda nəyə əsasən hesab edirlər ki, Göyçə, Zəngəzur onların ərazisindədir?</p> <p>Ermənilər onu da başa düşmürlər ki, hər bir dövlətin sərhədində sərhədyanı bir zolaq olur, adi vətəndaşların da ora keçməsinə məhdudiyyətlər qoyulur, sərhəd zolağını sərhədçilər qoruyur. Sərhəd zolağına vətəndaşlar xüsusi icazə ilə keçə bilirlər. Ermənilər isə sərhəd zolağında qoyun, inək otarır, ATƏT-ə, BMT-yə şikayət edirlər ki, inəklərimiz Azərbaycan sərhədini keçib, inəklərimizi qaytarmağa icazə vermirlər. Elə bil ki, onların sərhəd, sərhəd zolağı barədə təsəvvürləri yoxdur.</p> <p>Nəhayət, Ermənistan deyir ki, Azərbaycanla sülh sazişini imzalamağa, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü, sərhədlərini tanımağa hazır deyil. O halda hansı sülhdən danışmaq olar? Bu, faktiki müharibə etməyə bərabər fikirlərdir. Ermənilər deyirlər ki, Zəngəzur koridorunu açmağa razı deyillər, o koridora özləri nəzarət etmək istəyirik, yəni bu, koridor olmasın. Guya Ermənistan o koridora bir dövlət kimi nəzarət etmək istəyir. Dünya isə buna gülür. Çünki 1992-ci ildən bəri Ermənistan sərhədlərini, o cümlədən Zəngəzurda İranla sərhədləri də Rusiyanın sərəncamına verib. Mehridə Rusiya sərhədçilərinin böyük bir bazası var. Üstəlik, 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış üçtərəfli sazişdə də qeyd olunub ki, Naxçıvandan Azərbaycana açılan yola Rusiyanın sərhədçiləri nəzarət edəcək. İndi Ermənistan Rusiya ilə sərhədlərin birgə qorunmasına dair sazişdən imtina etmək istəyirsə, bunu açıq desinlər ki, Rusiya sərhədçiləri oradan getməlidir. Üçtərəfli sazişdəki müvafiq bənddən imtina etmək istəyirlərsə, bunu açıq desinlər və bütün dünya da görsün ki, Ermənistan sazişin tələblərini yerinə yetirməkdən boyun qaçırır.</p> <p>Ermənistanın bütün bəyanatları dünyada təəccüb doğurur. Hətta ən yaxın müttəfiqləri Ermənistana başa salmağa çalışır ki, Azərbaycanla delimitasiya, demarkasiya işlərini sürətlə, tez həyata keçirin. Hətta Rusiya deyir ki, buna kömək etməyə hazırdır. Ermənistan Fransaya şikayət edib ki, Azərbaycanla sərhəddə gərginlikdir. Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Nikol Paşinyana zəng edib ki, Azərbaycanla delimitasiya, demarkasiya işlərini tezləşdirin, bu məsələni qurtarın. Ermənistan Gorus-Qafan yolu ilə bağlı İrana şikayət etmişdi. İran da bildirdi ki, Azərbaycanda delimitasiya, demarkasiya işlərini sürətləndirmək lazımdır. O cümlədən Ermənistana yaxın dövlətlər bunların başına ağıl qoymağa çalışırlar. Dövlətlərarası münasibətlərin əlifbası, ilk addım sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyasında keçir. Bu mövzudan qaçmaqla başqa mövzulardan danışmaq mənasız olur.</p> <p>Bütün bunların arxasında o durur ki, ermənilərin 2 min ilə yaxın dövlətləri olmayıb. Onlar özləri haqqında çox fəxrlə danışırlar ki, qədim dövlətləri olub. Hardasa eramızdan əvvəl dövlətləri olub, elə o vaxt da dövlətçiliklərini itiriblər və 2 min ilə yaxın dövlətləri olmayıb. İndi də Azərbaycan ərazisində yaradılmış bir süni dövlətləri var. Bunlar elə bil ki, dövlət qurmurlar, dövlət quruculuğu işlərini onların əvəzinə başqa dövlətlər həyata keçirirlər. İndi də ərköyün, cığal uşaq kimi ortada qalıblar. Ermənilərə ən yaxın olan dövlətlər də başa salmağa çalışır ki, dövlətlərarası münasibətlər var, sərhədləri tanımasan, delimitasiya və demarkasiya həyata keçirməsən, sənin sərhədlərini kim gəlib qoruyacaq? Sən özün öz sərhədini tanımırsansa, necə başqa dövlət gəlib sənin sərhədini qoruyacaq? Ona görə də bu gərginlik var. Ermənistan mətbuatını izləyəndə də görürsən ki, çaşqınlıq içərisindədirlər, yenə də hamını - xarici dövlətləri, Azərbaycanı günahlandırırlar. Ancaq özləri dövlətçilik, sərhəd, beynəlxalq hüquq normaları, dövlətlərarası münasibətlər nədir, bunlardan hələ çox uzaqdırlar. Ona görə də dünyada dövlət kimi elan edilsə də, Ermənistanı özünü doğrultmayan, öz mövcudluqlarını təsdiq edə bilməyən dövlət kimi qəbul edirlər.</p> <p>Delimitasiya və demarkasiya fonunda Qazaxın 7 kəndi və Naxçıvanın Kərki kəndi ilə bağlı məsələyə də toxunmaq istəyirəm. Əminəm ki, işğal altındakı o kəndlərin taleyi həll olunub və o kəndlər Azərbaycana qaytarılacaq. Təsadüfi deyil ki, üçtərəfli sazişin ilkin layihəsində, hətta o layihəni ermənilər özləri çap etmişdilər, orada həmin kəndlərlə bağlı məsələ göstərilirdi. Yalnız Kremlin təqdim etdiyi son variantda 7 kənd yox idi. Həmin 7 kənd haqqında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da fikirlərini bildirmişdi. Bütün bunlar göstərir ki, bu 7 kəndlə bağlı çox ciddi müzakirələr olub, müəyyən mənada qərarlar də qəbul edilib. Sadəcə, görünür ki, həmin qərarların həyata keçirilməsi vaxtı bir qədər uzadılıb. Təsadüfi deyil ki, Rusiya sərhədçiləri bu yaxınlarda həmin 7 kənd istiqamətində Ermənistan tərəfindən sərhədlər üçün müəyyən dayaq nöqtələri və kazarmalar tikməyə başlayıblar. Hamı başa düşür ki, Rusiya həmin yollara da nəzarəti öz üzərinə götürməyə məcbur olacaq. Qazaxın bir kəndindən digər kəndinə yollar Ermənistan ərazisindən də keçir. Orada rahat gediş-gəlişi təmin etmək üçün yəqin ki, Rusiya sərhədçiləri həmin funksiyanı yerinə yetirəcəklər. 7 kənd və Kərki kəndi hazırlıq işləri görüləndən sonra Azərbaycana qaytarılacaq. Mənim buna heç bir şübhəm yoxdur və buna hazırlıq işlərinin görülməsi göz qabağındadır.</p> <p><strong>- Azərbaycanın Gorus-Qafan yolunda atdığı addımları necə qiymətləndirirsiniz?</strong></p> <p>- Bu, çox doğru və zamanında atılmış addımdır. Ümumiyyətlə, mən Azərbaycan dövlətinin bu istiqamətdə apardığı siyasəti çox yüksək qiymətləndirirəm. Azərbaycan iki vacib amili həmişə əsas götürür. Birincisi, haqq, ədalət prinsipidir. Azərbaycan dövləti həmişə çalışır ki, atdığı bütün addımlar beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində olsun. Eyni zamanda dünyada indi elə vəziyyət yaranıb ki, beynəlxalq hüquq normaları işləmir, güc amili daha böyük rol oynayır. Azərbaycan buna da hazırdır, nümayiş etdirir ki, güclü dövlətdir. Nümayiş etdirir ki, beynəlxalq hüquq normaları, qanunlar işləsə, Azərbaycan öz hüquqlarını qanun yolu ilə, həmin qanunlar işləməsə, BMT Nizamnaməsinə uyğun olaraq güc tətbiq edərək bərpa edə bilər.</p> <p>Qafan-Gorus yolunda da mən bu yanaşmanı görürəm. Azərbaycan tərəfi həm xəbərdarlıq etdi, həm İran səfirinə etiraz notası təqdim olundu. Görəndə ki, bu proses davam edir, İrana məxsus yük maşınları rəsmi Bakının razılığı olmadan Qarabağın dağlıq hissəsinə keçir, o zaman Azərbaycan öz ərazisində həmin yolu bağladı, sanksiyalar tətbiq etməyə başladı. Ancaq bu addımın başqa bir vacib hədəfi var. Bu da onunla bağlıdır ki, erməni tərəfi Zəngəzur koridorunun açılması ilə bağlı gedən danışıqlarda çox qeyri-konstruktiv bir mövqe nümayiş etdirir, heç bir əsası olmadan iddialar irəli sürür. Zəngəzur koridorunun keçəcəyi əraziyə Ermənistan 1992-ci ildən faktiki nəzarət etmir, ora Rusiyanın nəzarətindədir. Üçtərəfli sazişdə də qeyd olunur ki, bu koridora Ermənistan deyil, Rusiya sərhədçiləri nəzarət etməlidir. Ermənistan isə bütün bunlara rəğmən məsələ qaldırır ki, orada hansısa postlar qurmalı, keçən qatarları, maşınları yoxlamalıdırlar. Əslində, Zəngəzur koridoru qısa, 35 km-lik bir yerdir, qatar oranı 20-25 dəqiqəyə keçəcək. Guya ermənilər orada postlar quraraq istəyirlər ki, ora nəzarət etsinlər. Azərbaycan Gorus-Qafan yolunda nümayiş etdirdi ki, təqribən 20 km-lik yol bizim sərəncamımızdadır, biz də burada postlar quraraq həm Azərbaycana girişə, həm də Azərbaycan ərazisindən çıxışdan, yəni 20 km başa çatandan sonra da ikinci bir rüsum tələb edə bilərik. Bu, ermənilərə çox ciddi bir dərs oldu. Nikol Paşinyan da parlamentdə son çıxışında dedi ki, biz dəhlizə nəzarət etməyi tələb edirik, Azərbaycan da cavabında Gorus-Qafan yolunda öz nəzarətini qurdu, İranla ticarət iflic vəziyyətinə düşüb.</p> <p>Biz həm İran tərəfinə açıq mesaj verdik ki, Azərbaycanın razılığı olmadan İranın yük maşınları Azərbaycanın ərazisinə girə bilməzlər, həm də Ermənilərə çox ciddi mesaj verdik ki, əgər onlar 35 km-lik Zəngəzur koridorunda postlar quraraq Azərbaycanı yük maşınlarına, qatarlarına hansısa maneələr törətmək istəyirlərsə, Ermənistanın Gorus-Qafan yolu, İranla bütün ticarətləri bağlana bilər.</p> <p><strong>- Siz prosesdən kənarda qalmış ABŞ və Fransanın müəyyən təxribatçı addımlar atdığını qeyd etdiniz. Gündəmdən çıxmış status məsələsini qabartmağa çalışırlar. Bu dövlətlərin məqsədi nədir?</strong></p> <p>- ABŞ və Fransa xarici siyasət maraqları baxımından bu geopolitik mübarizədə özlərini uduzan tərəf sayır. Onlar bu prosesdə öz yerlərini tuta, təsir imkanlarını artıra bilmədilər, kənarda qaldılar. Burada geopolitik baxımdan udan tərəf Azərbaycan və Türkiyə, sülhməramlı qüvvələri nəzərə alsaq, müəyyən mənada da Rusiyadır. Ancaq Rusiyanın özü də Azərbaycanın belə parlaq qələbəsini gözləmirdi, özünün hərbi müttəfiqinin belə rüsvayçı günə düşməsini istəmirdi. Moskva Azərbaycan-Türkiyə hərbi birliyinin yaranmasını, Türkiyənin prosesdə mühüm rol oynamasını, Qarabağda Monitorinq Mərkəzinin yaranmasını da arzulamırdı. Prosesdən narahat olan dövlətlər sırasına İranı da əlavə edərdim.</p> <p>ABŞ və Fransanın ikinci başqa bir dərdi də var - Ermənistan uğrunda Rusiya ilə geopolitik savaş aparırlar. Ermənistanda qərbpərəst qüvvələr hakimiyyətə gələndən sonra Rusiya müəyyən ciddi tədbirlər gördü ki, Ermənistan daha çox özünə bağlasın və tabe etsin. Biz Ermənistan daxilində buna müqaviməti də görürük. Ermənistan hakimiyyətinin atdığı addımlar Ermənistanın yenə də elə bil ki, Qərbə inteqrasiyasına şərait yaradan addımlardır. O cümlədən Avropa İttifaqının bu yaxınlarda Ermənistana böyük miqdarda - 2,6 milyard avroluq yardım paketini açıqlaması göstərir ki, başda Fransa olmaqla, kollektiv Qərb çalışır ki, həm iqtisadi, bunun arxasınca isə siyasi, sonra da hərbi cəhətdən Ermənistanı Rusiyanın təsiri altından çıxarsın. Rusiya da təbii ki, bunu və bugünkü Ermənistan hakimiyyətinin ikibaşlı oyununu görür və bunun qarşısını almaq üçün müəyyən tədbirlər həyata keçirir. Həm Fransa, həm ABŞ diplomatlarının bəzi bəyanatları, addımları məhz buna yönəlib. Ermənistanda ictimai şüurda Rusiya ilə geopolitik savaş aparırlar. Göstərmək istəyirlər ki, Ermənistan üçün daha məqbul partnyordurlar, Ermənistan Qərbə inteqrasiya istiqamətində addımlar atsa, Rusiyanın təsiri altından çıxsa, bu, ermənilərin özləri üçün də daha yaxşı olar. Məhz bunu nümayiş etdirmək üçün Fransa və ABŞ diplomatları belə təxribatçı bəyanatlarla çıxış edirlər.</p> <p>Azərbaycan uğrunda isə belə geopolitik savaş getmir. Ona görə ki, Azərbaycan uzun illər müstəqil geopolitik siyasət yürüdə-yürüdə həm Moskva, həm Vaşinqton, həm Paris, həm də Brüsselə münasibətdə özünü bərabərhüquqlu partnyor kimi apararaq bu statusu qazanıb.</p> <p>İkinci Qarabağ savaşından sonra Azərbaycanın Türkiyə ilə hərbi birlik yaratmaqla, Türkiyə ilə bütün sahələrdə əlaqələri, inteqrasiyanı gücləndirməklə Azərbaycan artıq bütün dünyaya hansı yolu seçdiyini göstərib. Bu yol nə ABŞ, nə Rusiya, nə də Avropanın təsiri altına keçməkdir. Bu yol müstəqil olaraq əvvəlcə Azərbaycan-Türkiyə regional mərkəzini formalaşdırmaq, daha sonra digər türk dövlətlərini də bu birliyə cəlb etməkdir. Digər türk dövlətləri də bu istiqamətdə addımlar atır. Yaxın zamanlarda Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası Türk Dövlətlər Birliyi təşkilatına çevriləcək, hərbi, xarici siyasət sahəsində birgə inteqrasiya proqramları olacaq. Artıq Qazaxıstan və Özbəkistan bu barədə birmənalı qərar verib. Dünyada gedən geopolitik proseslər onları məcbur edir ki, daha bu məsələ ehtiyatlı mövqe yox, aydın və sərt mövqe nümayiş etdirsinlər. Əfqanıstanda baş verən hadisələr Özbəkistan üçün də böyük bir təhlükədir. Bəzi Rusiya deputatlarının Qazaxıstana qarşı ərazi iddiaları ilə çıxış etməsi qazax cəmiyyətində çox böyük narazılıqla qarşılanıb. Mərkəzi Asiyada yerləşən türk dövlətləri İkinci Qarabağ savaşından sonra anlayır ki, Azərbaycan-Türkiyə ittifaqı eyni zamanda təhlükəsizlik qarantı anlamına gəlir. Hamı başa düşür ki, Azərbaycanın belə parlaq qələbəsində Türkiyənin də rolu çox böyük olub. Həm Özbəkistan, həm Qazaxıstan özlərinə qarşı bu təhlükələri hiss edərək can atırlar ki, həm hərbi, həm təhlükəsizlik, həm xarici siyasət məsələlərində Türkiyə və Azərbaycanla daha yaxın olsunlar. Ona görə də həm Moskvada, həm Vaşinqtonda, həm Parisdə də başa düşürlər ki, Azərbaycan geopolitik seçimini edib. Onların Azərbaycanla bağlı düşüncələri daha çox yeni reallıqlarda necə münasibət qurmağa yönəlib. Amma Ermənistan uğrunda savaş gedir. Ermənistan müstəqil güc mərkəzi deyil, mütləq kiminsə himayədarlığı altında olmalıdır. Rusiya Ermənistana himayədarlıq edir, erməniləri də indi patronlarını dəyişmək istəyir. Fikirləşirlər ki, himayədarlığı ABŞ, Fransa, Avropa İttifaqı etsə, bəlkə ermənilərə daha yaxşı olar. Ona görə də Ermənistan cəmiyyətinin xoşuna gəlmək, ictimai rəydə öz rəqiblərini üstələmək üçün hərdənbir Rusiya müəyyən addımlar atır, hərdənbir də ABŞ diplomatları müəyyən bəyanatlar verir. Biz bunların hamısının arxasında nələrin durduğunu çox gözəl başa düşürük və öz yolumuzla gedirik. Bizim indi əsas məqsədimiz Azərbaycan dövlətini, Azərbaycan-Türkiyə birliyini daha da gücləndirmək, Türk Şurasını yenidən qurub, onu Avrasiya məkanında söz sahiblərinə çevirməkdir. Yəni bizim artıq geopolitik yolumuz da, məqsədlərimiz də bəllidir və biz bu yolla kifayət qədər uğurla da gedirik.</p> <p><strong>- Qarabağdakı Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyətinə münasibətiniz necədir?</strong></p> <p>- Mən Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyətini çox mənfi qiymətləndirirəm. Onların atdığı bir çox addım nəinki üçtərəfli sazişə ziddir, eyni zamanda Rusiyanın bu bölgədə gələcək imkanlarını, təsirlərini də sual altında qoyur. Bəzi rus ekspertlər açıq bildirirlər ki, Cənubi Qafqazda yaranmış vəziyyətlə bağlı Rusiya özü müəyyən mənada çətin durumdadır. Çünki Ermənistan uğrunda geopolitik mübarizə aparmaq o deməkdir ki, Azərbaycanda çox ciddi narazılıqla qarşılanan müəyyən addımları atmalı olursan. Azərbaycanı itirmək isə Cənubi Qafqazı itirmək deməkdir. Çünki 4 ildən sonra sülhməramlıların qalıb-qalmayacağı barədə qərarı faktiki Azərbaycan verəcək. Ermənistanın qərarı bəllidir, bütün hallarda buna razı olacaq. Çünki başa düşürlər ki, taleləri Rusiyadan asılıdır. Azərbaycan isə bu məsələdə başqa məsələlərdə olduğu kimi müstəqildir, bütün hallarda öz milli maraqlarını əsas tutacaq. Azərbaycan Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyətinə qiymət verib, onunla bağlı qərar qəbul edəcək. Azərbaycan Prezidentinin iradlarını, dəfələrlə sülhməramlıların fəaliyyətinə münasibət bildirməsini, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin bu yaxınlarda sülhməramlılarla bağlı bəyanatını və məktubla Rusiya Müdafiə Nazirliyinə müraciət etməsini, belə təxribatçı addımların bu gün də davam etdirildiyini nəzərə alsaq, Azərbaycan sülhməramlılarla bağla ciddi addımlar atmalıdır. Əminəm ki, bu addımları atmağa Azərbaycanın imkanı da var. Azərbaycan-Türkiyə birliyi artıq regionda əsas güc mərkəzidir, beynəlxalq hüquq da Azərbaycanın tərəfindədir. Güc və beynəlxalq hüquq amili bizim yanımızda olanda da istəyimizə nail olacağıq.</p> <p><strong>- Sülhməramlıların statusu barədə sənəd imzalanmalı, bu məsələ gündəmdə olmalıdırmı?</strong></p> <p>- İndiki halda belə bir sənədə ehtiyac yoxdur. Azərbaycan dövləti haqlı olaraq bu məsələdə hansısa tələsik addımlar atmır, sülhməramlıların fəaliyyətinə ciddi iradlar var. Hətta sülhməramlıların mandatı təsdiq olunmasa belə, üçtərəfli saziş var. Sazişin konkret bəndlərində məhz sülhməramlıların fəaliyyətinin də müəyyən çərçivələri göstərilib. Sülhməramlıların mandatını indi rəsmiləşdirməyə heç bir ehtiyac yoxdur. Əksinə, belə vəziyyətdə sülhməramlıların atdığı addımlar qeyri-legitimdirsə, qoy onların statusu da qeyri-legitim olsun.</p> <p><strong>- Nikol Paşinyan parlamentdə son çıxışında dedi ki, 3 il ərzində koridorun Laçın şəhərindən kənara çıxması barədə məsələnin reallaşmamasına, koridorun Laçın şəhərindən keçən vəziyyətdə qalmasına çalışırlar və bu barədə Rusiya ilə də danışıqlar aparmaq fikrindədirlər. Bu bəyanatı necə qiymətləndirirsiniz?</strong></p> <p>- Ermənistan daxilində gedən diskussiyaları tək Azərbaycanda yox, bütün dünyada təəccüb və istehza ilə qarşılayırlar. Laçın şəhəri ilə bağlı məsələ artıq üçtərəfli sazişdə əksini tapıb. Bu, nə müzakirə predmeti ola, nə bu barədə başqa söz demək olar. Həmin koridorun istiqaməti dəyişəcək və azərbaycanlılar Laçın şəhərinə, doğma yurdlarına qayıdacaqlar. İndi Paşinyan da parlamentdə müxalifət nümayəndəsi ona sual verəndə bu fikirləri söyləyib. Paşinyanın cavabı da çox müəmmalı olub, başa düşmək olmur ki, nə demək istəyir. Paşinyan bu barədə Rusiya ilə danışmaq fikrində olduqlarını, ancaq bunun mütləq Azərbaycan tərəfinin razılığı ilə ola biləcəyini bildirir. Azərbaycan tərəfi də bu məsələ ilə bağlı öz qərarını verib, məsələ də üçtərəfli sazişdə əksini tapıb. İndi Ermənistanda nə hakimiyyət hakimiyyət, nə də müxalifət müxalifətdir. Öz aralarında belə diskussiyalar aparanda da bu barədə o qədər də baş sındırmalı deyilik. Bizim ciddi işlərimiz, məqsədlərimiz var, indi Qarabağın reabilitasiyası ilə məşğul oluruq, layihələr həyata keçiririk. Ermənistanda isə Paşinyan və müxalifət qoy parlamentdə öz aralarında belə müəmmalı, anlaşılmayan söz atmaları ilə özlərini əyləndirsinlər.</p>
<p>“Bir azərbaycanlı pilot kimi qürur və həyəcan hisi keçirirəm. Biz nəhayət, Qarabağ səmasında sərbəst uçuşlar yerinə yetirməyə başlamışıq və yerinə yetirəcəyik”.<br/> APA-nın məlumatına görə, bunu bu gün Füzuli Beynəlxalq Hava Limanına eniş icra edən Azərbaycanın “Silk Way” aviaşirkətinə məxsus ən böyük yük təyyarələrindən biri olan “Boeing 747-400” tipli hava gəmisinin kapitanı Rasim Əşrəfov bildirib.<br/> Pilot deyib ki, Füzuli Beynəlxalq Hava Limanına uçuş sxemi çox əlverişli və rahatdır: “Uçuş zolağı belə böyük təyyarələri qəbul etmək baxımından pilot üçün çox rahatdır. Aeroportun avadanlığı beynəlxalq standartlara uyğundur. Güman edirəm ki, bu yaxınlarda Qarabağda daha bir aerodroma uçuşlara başlayacağıq. Mən çox fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam!”.</p>
<p>Bu ilin avqustunda Gürcüstanda inflyasiya keçən ilin anoloji dövrü ilə müqayisədə 12,8 faiz olub və son 10 il ərzində bu sahədə rekord yenilənib.</p> <p>APA-nın Gürcüstan bürosunun məlumatına görə, bu barədə Gürcüstan Milli Statistika Xidməti məlumat yayıb.</p> <p>İnflyasiya qida məhsulları və alkoqolsuz içkilər üzrə 16,2 faiz, nəqliyyat üzrə 22,5 faiz, səhiyyə üzrə 10,5 faiz, yaşayış, su, elektrik və qaz sahələri üzrə 11,6 faiz olub.</p> <p>Beynəlxalq Valyuta Fondunun proqnozuna əsasən, bu il Gürcüstanda orta inflyasiya 7,3 faiz səviyyəsində olacaq, dekabrda ötən ilin anoloji dövrü ilə müqayisədə 9,4 faizə çatacaq. 2022-ci ildə ölkədə inflyasiyanın 2,8 faizə enəcəyi proqnozlaşdırılır.</p>
<p>“Ermənistan birtərəfli ittihamlar əvəzinə, gələcəyə baxan və həqiqəti əks etdirən mövqeyə sahib olmalıdır”.</p> <p>APA-nın yerli bürosunun xəbərinə görə, bunu Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bosniya və Herseqovina və Monteneqroya səfərdən sonra jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirib.</p> <p>R. T. Ərdoğan deyib ki, Türkiyə yalnız bu halda Ermənistanla mərhələli şəkildə əlaqələrini normallaşdıra bilər: “Bölgəmizdə yeni, konstruktiv münasibətlərə ehtiyac var. Baxış və gözləntilərdə fərqliliklər olsa da, bir-birinin ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmət də daxil, qarşılıqlı etimad əsasında yaxşı qonşuluq münasibətləri qurmaq üçün səmimi səy göstərmək məsuliyyətli bir davranış tərzi olacaq. Yaxın tarix düşmənçilik qaynağı olmamalı, davamlı sülh və birlikdə yaşamaq üçün konstruktiv addımlar atılması lazımdır. Bu yöndə irəliləməyə hazır olduğunu bəyan edəcək bir Ermənistan hökuməti ilə münasibətlərimizi mərhələli şəkildə normallaşdırmaq üçün çalışa bilərik. Artıq barış və sabitliyi davamlı hala gətirib, iqtisadi inkişaf və regional əməkdaşlıq şəraitini təmin etməliyik”.</p>
