<center> </center><div><b>Protein qlikasiyası prosesi orqanizm üçüntəhlükəlidir, yaşlanma prosesini sürətləndirir.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, həkim – terapevt Yekaterina Mayorovanın sözlərinə görə, insan orqanizmindəki şəkərlər zülalları parçalamaq qabiliyyətinə malikdir. Bu prosesin qalıqları olan protein qlikasiyası zamanla yığılıb çoxalır.</div><div><br/></div><div> <br /> </div><div>“Vaxtından əvvəl qocalma proseslərini, xüsusən də qan damarlarını və oynaqları, həmçinin metabolik pozğunluqları tezləşdirir. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Fakt budur ki, qlikatlaşdırılmış zülallar (onlara "yaş zülalları" da deyilir) kollagen və elastinə mənfi təsir göstərir. </div><div><br /> </div><div>Hətta "şəkər üzlü" xüsusi bir termin var. Bu alında qırışların, gözlər altındakı dairələrin və torbaların, yaş ləkələrinin, solğun dəri və "perqament" dəri əlamətlərinin, dodaqların ətrafında və çənədə sızanaqların olması ilə özünü büruzə verir. </div><div><br /> </div><div>Orqanizmdə yaşa bağlı zülalın əmələ gəlməsi prosesi pəhrizdə şəkər və yüngül karbohidratların çox olması, müntəzəm stress, yuxu pozğunluğu, bir sıra xroniki xəstəliklər: ilk növbədə şəkərli diabet və bağırsaq patologiyaları ilə artır.</div><div><br /> </div><div>Bu prosesi azaltmaq üçünmenyuda qızardılmış ət, balıq, xəmir xörəklərini ixtisara salmaq lazımdır. Şəkər və sadə karbohidrat qəbulunu mümkün qədər azaldın, bağırsaqların sağlamlığına nəzarət etmək vacibdir.</div><div><br /> </div><div>Bu prosesi tənzimləmək üçün həkim endokrinoloqa müraciət edin”.</div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Soğan doğrayarkən gözlərin sulanması, yaşarması bəzi insanlar üçün təhlükəlidir.</b></div><div><b><br/></b></div><div><b>Bir tərəvəz özünü belə qoruyur.</b></div><div>Əgər soğanı dişləsəniz və ya götürsəniz, o, lakrimatorlar adlanan maddə buraxır. </div><div><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div> <a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, onlar göz almalarını qoruyan maye ilə təmasda olduqda, sulfat turşusuna çevrilir və dərhal gözyaşlarına səbəb olurlar. Lakrimators digər xoşagəlməz simptomlara da səbəb ola bilər. </div><div><br/></div><div>Lakrimatorlar insana aman vermədən hərəkət edirlər. Elə insanlar var ki, soğan soyarkən gözlərdə ağrı hiss edir.</div><div><br /> </div><div>Oftalmoloq İrina Kontayevanın sözlərinə görə, bir şəxs kontakt linzaları taxırsa və ya quru göz sindromundan əziyyət çəkirsə, bu maddə ilə uzun müddət təmasda olmaq konyunktvitvə kornea eroziyasına səbəb ola bilər.</div><div><br /> </div><div>Soğanı soyanlar üçün soğanın özündəki lakrimatorun miqdarını azaltmağın üsullarından biri soğanı kəsməzdən əvvəl 30 dəqiqə buzlu suya qoymaqdır.<br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aynurə Məmmədova</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Araşdırmalara görə, D vitamini əlavəsi xərçəng xəstələrinin sağ qalma şansını artırmağa kömək edə bilər. </b></div><div><b><br/></b></div><div>Alimlər 105 min xərçəng xəstəsini əhatə edən bir neçə tədqiqatın meta-qiymətləndirməsi nəticəsində aşkar ediblər. <br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div> <a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, onkoloq Andrey Vorobyovun sözlərinə görə, xərçəng xəstələri tez-tez D vitamini çatışmazlığından əziyyət çəkirlər. Kolorektal xərçəngli xəstələrin iştirak etdiyi araşdırmada bu rəqəm 59 faiz olub. </div><div><br/></div><div><br/></div><div>D vitamininin gündəlik qəbulu xərçəng xəstələrinin sağqalma şansını artırır.</div><div><br /> </div><div><b>Alimlər D3 vitamini qəbulu ilə xərçəng ölümləri arasında əlaqə qura biliblər:</b></div><div><br /> </div><div>Yüksək tək dozalarla (ayda 60.000-120.000 IU və ya daha az) dörd tədqiqat xərçəngdən ölüm hallarına heç bir təsir göstərməmişdir.</div><div><br /> </div><div>Bunun əksinə olaraq, gündəlik aşağı dozalarla (gündə 400-4000 IU) on tədqiqatın xülasəsində tədqiqatçılar xərçəngdən ölüm halında 12 faiz azalma müəyyən ediblər.</div><div><br /> </div><div>Həmçinin faktiki D vitamini çatışmazlığı olan insanlarda ölüm hallarının əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olduğunu irəli sürürlər. </div><div><br /> </div><div>D vitamini xərçəngdən qorumur, lakin xərçəng ölümlərini azalda bilər.<br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aygün Musayeva</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Qan axınının beyinə daha yaxşı işləməsinə kömək edən 5 bitki otu var.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div>“Medicina xəbər verir ki, fitoterapist Svetlana Tkaçenkonun sözlərinə görə, onların bir çoxu əsrlər boyu sınaqdan keçirilib. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div><b>“Qıfotu </b>- tərkibində beyin toxumalarında maddələr mübadiləsini aktivləşdirən, həmçinin mikrosirkulyasiyanı yaxşılaşdırmaq, aterosklerotik çöküntülərin qarşısını almaq qabiliyyətinə malik olan alkaloidlər daxildir. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Kəklikotu - </b>Təsadüfi deyil ki, bu ot işemiya və arterial hipertansiyonun müalicəsi üçün istifadə edilən əksərpreparatlara daxildir. Fakt budur ki, kəklikotu qanın dəqiqəlik həcmini artırmaq qabiliyyəti ilə seçilir. Kiçik kapilyarlarda da qan dövranı yaxşılaşdırır.</div><div><br /> </div><div><b>Valerian - pişikotu </b>- yüngül sakitləşdirici təsirə malikdir, lakin eyni zamanda beynin məlumat emalını stimullaşdırır. Bu, effektivliyinə və təhlükəsizliyinə görə ən çox istifadə edilən vasitələrdən biridir. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Rozmarin -</b> mərkəzi sinir sistemini patologiyaların inkişaf riskindən qoruyur. İnsulinə bənzər təsir göstərir. Rosemary miokardın həddindən artıq yüklənməsi olmadan ürək dərəcəsini artırır.</div><div><b><br /> </b></div><div><b>Baykal başlıqotusu </b>- tez-tez baş ağrısı və ya ürək ağrısı (koronar arteriya xəstəliyinin əlamətləri olmadıqda) üçün göstərilir. Ürək ritmini azaldır. Nəticədə, miokard istirahət üçün daha çox vaxt alır və beynin damarları adekvat qan axını təmin edilir. </div><div><br /> </div><div>Sarımsaq, yemişan, zəncəfil kimi bitkilər də beyin dövranı üçün faydalıdır".<br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə<br /> </b></div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><br/></div><div><b>Bədənimizin 70 % - i sudan ibarətdir. Ana bətnində olarkən bədənin 95 % su təşkil edib. Doğulduqdan sonra bədəndə suyun həcmi 77% -ə düşür.<br /> </b></div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, ıəgər orqanizm su qəbul etməzsə, insan üçün dəhşətli nəticələr olacaq.</div><div><br/></div><div><b><br /> </b></div><div><b>İlk öncə sidik tündləşir. Ç</b>ünki böyrəklər qana daha çox maye göndərir və buna görə də sidiyi tünd sarıya çevrilir. Bir sutka sonra siz heç sidiyə getməyəcəksiniz. Daha sonra beyniniz kiçilməyə başlayacaq. <br /> </div><div><br /> </div><div>Orqnizimdə su balansını tənzimləməsəniz, beyindəki zədələr sağalmaz olacaq. Nəticədə beyniniz hər hansı bir işi görmək üçün yuklənməyə məruz qalacaq. </div><div><br/></div><div><br/></div><div>Enerjiniz get – gedə aşağı düşəcək, diqqətiniz dağılacaq. Yaddaşınızda unutqanlıqlar əmələ gələcək. Həmçinin daha da qıcıqlı və əsəbi olacaqsınız.<br /> </div><div><br /> </div><div>Su oynaqlarınızı və sümüklər arasındakı boşluğu yağlandırır, bədəndə suyun olmaması səbəbindən bütün vücudunuz qırılmağa başlayacaq. </div><div><br/></div><div>Hətta dərinizdəki qırışlar və xəttlər daha çox görünəcək. Dəri quruyacaq və qıcıqlanma yaranacaq. Beyin bu zaman daha çox yuklənir deyə, baş ağrıları ola bilər.<br /> </div><div><br /> </div><div>Bununla yanaşı gözləriniz də ağrıyacaq. Az da olsa çəkidə artma müşahidə olunacaq. Çünki orqanzm bu yolla mövcud suyu saxlayır ki, sizi susuzluq problemindən qorusun. </div><div><br/></div><div> Su içmədiyiniz 3 -5 gündə yaşınızdan asılı olaraq, beyinə qan dövranı hərəkət etmədiyindən siz ölə bilərsiniz. Bu dəhşətli faktorlar bədənin sudan imtina etməsi səbəbindən baş verə bilər.</div><div><br/></div><div><b>Aygün Musayeva</b></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-18-21-38uibfan9jnqergre78tto_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 620px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-18-21-38msagipzepduancjxge3n_file.webp" data-filename="" style="width:;" 554px;"/><br/></div><div><br/></div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Böyük Britaniyada41 yaşlı Karla Palmer üç il əvvəl sol qolunda kiçik bir travma görəndə həkimə müraciət edib.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, müayinələdən sonra həkimlər ciddi bir şey tapmayıb, onu 2 dəfə evə göndəriblər.</div><div><br /> </div><div>“Bu, noxud boyda kiçik bir parça idi. Bir müddətdir məndə var. Həkim sadəcə, bunun "şişmiş limfa düyünü" olduğunu söylədi” – deyəPalmer bildirib. </div><div><br /> </div><div>Lakin sonradan noxud boyda şişin limfomanın xəbərdaredici əlaməti olduğu müəyyən edilib.</div><div><br/></div><div> Vəziyyət bədənin mikroblarla mübarizə aparan immun sisteminin bir hissəsi olan limfa sisteminizdə başlayan xərçəng növünə aiddir. </div><div><br /> </div><div>Palmer sonradan kovidə yoluxduqda, limfaların ölçüləri daha da böyüyüb. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Təəssüf ki, sonrakı illərdə qoltuqlarının altında, körpücük sümüyünün yaxınlığında və qulağının arxasında yeni şişlər görünməyə başlayıb. Lakin 41 yaşlı qadın gecə tərləmələri və özünü çox yorğun hiss edənə qədər bir daha həkimə müraciət etməyib. </div><div><br /> </div><div>Yeni simptomlar inkişaf etdikdən sonra həkim onu qan testləri, mamoqrammalar və biopsiya üçün göndərib və11 iyul 2022-ci ildə, ölümcül xərçəng diaqnozunu alıb. </div><div><br /> </div><div>Mütəxəssislərin sözlərinə görə, xəstəliyi tamamilə müalicə etmək mümkün deyil, lakin yavaş-yavaş irəliləyən lenfoma halında, adətən remissiyaya nail olmaq və ya ən azı lenfomanın kütləsini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq mümkündür. Ancaq bunun üçün xəstəliyi erkən mərhələdə aşkar etmək lazımdır”. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə</b><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Yəqin ki, valideynlərin nəsihətini hələ də unutmamısız: saqqızı udma, mədəndə ilişib qalar. Valideyinlərimizin bu fikri əbəs yerə deyilmiş. Saqqızla bağlı fikirlər müxtəlifdir. Bəziləri üçün bu, yeməkdən sonra gigiyena üçün zəruri elementdir, bəziləri çeynəməyə vərdiş edib. </b></div><div><br/></div><div><br/></div><div>O, yaddaşı yaxşılaşdırır və depressiyanı müalicə edir. Lakin saqqızın dişlərə zərər verdiyi və ya baş ağrısına səbəb olduğu da bildirilir.<br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, qastroenteroloq Sarah Mesilhinin sözlərinə görə, bağırsaqlarımız həqiqətən də saqqızı həzm edə bilmir, çünki onun əsas tərkib hissəsi sintetik kauçukdan ibarətdir.</div><div><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Bir maddənin suda və daha çox mədə şirəsində həll olması bilavasitə saqqızın tərkibindən asılıdır. Müasir saqqızların əksəriyyətində mədədə parçalanmayan mum və qatranlar var. </div><div><br /> </div><div>Saqqız ayaqqabılara asanlıqla yapışır, ancaq mədə və ya bağırsaq traktının divarına deyil. Hamar əzələ problemləri səbəbindən mədədə qida yığılmasına səbəb olan bəzi ciddi xəstəliklər var. </div><div><br /> </div><div>Saqqız orqanizmdə bir müddət qala bilər, amma 2-3 gün ərzində mütləq çıxacaq. Üstəlik, saqqızın bəzi komponentləri laksatif kimi çıxış edir. Saqqız bütün mədə-bağırsaq traktından keçsə də, sonra həzm sistemində tıxanmaya səbəb ola bilər, bu da qusma və qəbizliyə səbəb olur. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aynurə Məmmədova</b><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Yüksək xolesterol səbəbindən 90% hallarda ayaqlarda periferik arteriya xəstəliyi yaranır.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, ayaqlarda uyuşma, ağrı və zəiflik yüksək xolesterol səviyyəsindən qaynaqlanan periferik arteriya xəstəliyininəsasəlamətləridir.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Periferik arteriya xəstəliyinin simptomları yavaş inkişaf edir, zamanla daha da pisləşir. Əgər pozğunluğun əlamətləri sürətlə inkişaf etməyə və irəliləməyə başlamışsa və ya pisləşmə birdən baş veribsə, bu, təcili tibbi yardım tələb edən siqnal ola bilər. Bəzi hallardaayağın amputasiyasına, infarkt və insulta səbəb ola bilər.</div><div><br/></div><div><br/></div><div>Periferik arteriya xəstəliyigəzinti və ya digər fiziki fəaliyyət zamanı baş verən, istirahətlə yox olan ağrı ilə göstərilə bilər. Ağrı yüngüldən şiddətə qədər dəyişə bilər və tez-tez hər iki ayağı təsir edir.</div><div><b><br /> </b></div><div><b>Digər əlamətlər;</b></div><div><br /> </div><ul><li>Ayaqlarda və ayaqlarda tükün tökülməsi.<br /> </li><li>Kövrək, yavaş böyüyən dırnaqlar.<br /> </li><li>Ayaqlarda cızıqlar və yaralar, sağalmayan baldırlar.<br /> </li><li>Dərinin rəngində dəyişikliklər.<br /> </li><li>Parlaq dəri<br /> </li><li>Ayaq əzələlərinin azalması (tükənməsi)</li></ul><p><br/></p><div>Siqaret çəkən və ya diabeti olan insanlarda qan axınının azalması səbəbindən periferik arteriya xəstəliyinin inkişaf riski yüksəkdir. </div><div><b><br/></b></div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aygün Musayeva</b></div><div><b><br/></b></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-08-18-04-575znrkhnqdtj20cpymeen_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 567px;"/><b><br/></b></div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Göz çəpliyi, katarakta, qlaukoma, astiqmatizm, görmə problemlərinin müalicəsi və əməliyyatını ən yaxşı oftalmoloq cərrahlarda pulsuz icra etmək istəyənlər üçün şərtlər açıqlanıb.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbərverir ki, özünüz, övladınız və göz xəstəliklərindən əziyyət çəkən yaxınlarınızı heç bir xərc çəkmədən Badam klinikasında əməliyyat etdirə bilərsiz.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div><b>İcbari Tibbi Sığortanın dəstəyi ilə “Badam Medical Center”ə göstəriş almaq üçün 3 sadə addım:</b></div><div><br/></div><div><br /> </div><div>1.Qeydiyyatda olduğunuz poliklinikaya yaxınlaşaraq, müayinə olunursunuz və əməliyyat olunmaq üçün göndərişi Badam klinikasına alırsınız. </div><div><br /> </div><div>2.Badam Medical Center-əyaxınlaşıb göndərişinizi Sığorta şöbəsinə təqdim edirsiniz. </div><div><br /> </div><div>3.Badam klinikasının peşəkar və təcrübəli həkimləri tərəfindən, icbari tibbi sığorta qaydalarına uyğun olaraq, ödəniş etmədən əməliyyat olunursunuz.</div><div><br /> </div><div>Badam klinikasının müasir oftalmologiya şöbəsi uşaq və böyükləri qəbul edir.</div><div><br /> </div><div>Gözlə bağlı digər problemlərə görə məlumat və əlaqə üçün bizə zəng edin<span style="background-color:;" rgb(255, 255, 0);">- *6699</span></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><a href="http://<iframe" width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/x78OsmpggaQ" title="YouTube" video player" frame allow="accelerometer;" autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" allowfullscreen>" target="_blank"><iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/x78OsmpggaQ" title="YouTube" video player" frame allow="accelerometer;" autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" allowfullscreen=""></iframe></a><br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aygün Musayeva</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Bir həftə ərzində orqanizndə artıq yağların əriməsinə nail olmaq düşündüyünüzdən də asandır. Gündə 10 dəqiqə vaxt bəs edir ki, maksimum çəki itirməyə nail olasınız.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, fitnes məşqçisi Valeriya Ovdeenkonun sözlərinə görə, gündəlik idmanla bir həftə ərzində effektiv şəkildə arıqlamaq olar. Lakin bunun üçün ideal vaxt səhər tezdən, yuxudan oyandıqda hesab edilir.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Bu zaman tez və effektiv şəkildə nəinki arıqlamağa, həm də əzələləri gücləndirməyə və sağlamlığı yaxşılaşdırmağa kömək edə bilərsiz. </div><div><br /> </div><div>Səhər elementar məşqlərin yerinə yetirilməsi piylərin daha sürətli yandırılmasına kömək edir. Hər hansı bir fitness mütəxəssisi sizə acqarına məşqin axşam yeməyi ilə dolu olduğu axşamdan daha təsirli olduğunu söyləyəcək.<br /> </div><div>Səhər məşqlərinə gündə 10 dəqiqə vaxt lazımdır.</div><div><br /> </div><div>İlk növbədə aşağıdakı məşqlərə başlamağa dəyər:</div><div><br /> </div><div>Külək dəyirmanları, yan əyilmələr kimi məşqlər bədəni istiləşdirməyə kömək edir. Hərəkətlərin texnikasına nəzarət etmək üçün güzgü qarşısında məşqlər etmək daha yaxşıdır.</div><div><br /> </div><div>Hər məşq üçün 15 dəfə, 2- 3 cür idman hərəkətləri kifayərdir ki, bir həftə ərzində nəticə gözə çarpsın.</div><div><br /> </div><div>Bundan əlavə, bədəni tonusa salmaq üçün istitmə hərəkətlərindən sonra yüngül dartınma hərəkətləri edə bilərsiniz”. </div><div><br /> </div><div><b>Günay Quluzadə<br /> </b></div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><br/></div><div><b>“Ağcabədi rayon mərkəzi xəstəxanası” publik hüquqi şəxsin həkimləri barəsində rayon prokurorluğunda başlanmış cinayət işinin istintaqı tamamlanıb.<br /> </b></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>"Medicina"</a> xəbər verir ki,ibtidai istintaqla həmin tibb müəssisəsinin əməliyyat bölməsinin müdiri Həbib Məmmədov və reanimasiya şöbəsinin müdiri Ruhəngiz Kərimbəylinin öz xidməti vəzifələrini lazımi qaydada yerinə yetirməyərək göstərdikləri qüsurlu tibbi xidmət nəticəsində ehtiyatsızlıqdan Qırımxan Qasımovun ölümünə səbəb olmalarına, həmçinin Həbib Məmmədovun cinayət məsuliyyətindən azad olmaq məqsədilə iş üzrə şahidi pulla ələ almasına əsaslı şübhələr müəyyən edilib.</div><div><br /> </div><div><br /> </div><div>Toplanmış sübutlar əsasında Həbib Məmmədova Cinayət Məcəlləsinin 299.1 (şahidin yalan ifadə verməsi məqsədi ilə onu pulla ələ alma) və 314.2-ci (səhlənkarlıq, zərərçəkmiş şəxsin ölümünə səbəb olduqda), Ruhəngiz Kərimbəyliyə isə Cinayət Məcəlləsinin 314.2-ci maddəsi ilə ittiham elan edilərək cinayət işi baxılması üçün aidiyyəti üzrə məhkəməyə göndərilib.<br /> </div><div><br/></div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Müəyyən qidalardan istifadə böyrəklərin vəziyyətinə müsbət təsir göstərə bilər.</b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, Cərrah Pavel Karlov sözlərinə görə, bunun üçün orqanizmin işinə müsbət təsir göstərən tərəvəzlərdən istifadə etmək lazımdır. </div><div><br/></div><div>Onlar həmçinin şişkinliyi və iltihabı azalda, qan dövranını yaxşılaşdıra bilərlər.<br /> </div><div>“Söhbət xiyar, kahı, balqabaq, pomidor kimi tərəvəzlərdən gedir.</div><div><br /> </div><div>Böyrək problemi olan insanlar üçün natrium, xolesterin və yağların qəbulunu məhdudlaşdırmaq tövsiyə olunur. <br /> </div><div>Bu tərəvəzlərin qəbulu zamanı duzdan maksimum az istifadə etməyə çalışın. </div><div><br /> </div><div>Eləcə də böyrəklər üçün təmiz su hava qədər vacibdir”.</div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aynurə Məmmədova</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Aprelin 29-da Azərbaycanın tanınmış həkimi, Tibb Universitetinin professoru, uzun müddət Tədris Terapevtik Klinikasının baş həkimi işləyən Surxay Musayev dünyasını dəyişdi.</b></div><div><b><br/></b></div><div><b> Onun vəfatı bütün tibb, səhiyyə ictimaiyyəti üçün gözlənilməz və böyük itki idi.</b></div><div><b><br/></b></div><div><b><br/></b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-11-49azromguelsfjog9arhbq_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-11-50gkreydjeisw5ffafhyqt_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><br/></div><div><br/></div><div>İyunun 10-uSurxay Musayevin ölümündən 40 gün ötdü. <br /> </div><div>Surxay Musayev kim idi? Və tibb tarixində necə qaldı?</div><div><br/></div><div><br/></div><div>Mərhum professorun ailə üzvləri və dostları onunla bağlı xatirələrini <a href='//medicina.az'>Medicina.az </a>-a bölüşüb.</div><div><b style="color:;" rgb(0, 0, 255);"><br/></b></div><div><b style="color:;" rgb(0, 0, 255);"><br/></b></div><div><b style="color:;" rgb(0, 0, 255);"><br /> </b></div><div><b style="color:;" rgb(0, 0, 255);">“O, bir məktəb idi, Surxay Musayev eldən getdi”</b><br /> </div><div><br /> </div><div>Xaləddin Musayev, tibb elmləri doktoru, professor, ümumi cərrah, Surxay Musayevin qardaşı:</div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-10-50rkk5td8dcjjyfdbmyaxf_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 100%;"/><br /> </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Surxay anadan olanda müharibənin yaraları hələ bitməmişdi. Anam deyirdi ki, babamız həmişə ona “doktor nəvəm” deyərmiş. Görünür, kişinin arzusu imiş ki, həkim olsun. </div><div><br /> </div><div>Anamın dediyinə görə, Surxaybir gün uşaqlara qoşulub məktəbə gedib. Görəndə ki, zehinlidir, 6 yaşa çatmamış onu məktəbə qəbul ediblər.</div><div><br /> </div><div>Rayonun demək olar ki, bütün kimya, fizika, biologiya olimpidalarında məktəbi təmsil edib. Respublika olimpidalarında dəfələrlə qalib olub.<br /> </div><div>1967–ci ildə orta məktəbi bitirib, sənədlərini Tibb İnstitutuna verdi. O dövrdə nəinki rayonumuzdan, hətta ətrafdan kimsə Tibb İnstitituna daxil olmamışdı.Başqa ixtisaslara qəbul çox idi. Ən çox Gəncə Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda oxuyurdular. </div><div><br /> </div><div>Surxay sənədlərini verdi, imtahandan keçdi,amma müsabiqədən keçə bilməmişdi. Kəndə qayıdıb 1 il sovxozda işlədi. Yadıma gəlir, kənddə özfəaliyyət dərnəyində iştirak edirdi, teatrda çıxış edirdi. </div><div><br /> </div><div>1968-ci ildə indiki Tibb Universitetinin pediatriya fakultəsinə qəbul oldu. Bu, rayonumuz üçün böyük hadisə idi. Bütün el-oba sevinirdi. Surxay ardıyca bir cığır açdı, ondan sonra həmin bölgədən tibbi seçənlər artdı. <br /> </div><div>O, həmişə yaradıcı insan olub. Əlaçı idi. 2 əsas təqaüddən birini - Nərimanov təqaüdünü alırdı. 1974-cü ildə Surxay müəllim institut üzrə komsomol komitəsinin katibi seçildi.</div><div><br /> </div><div>Heç vaxt o vəzifəni yox, vəzifə onu seçib və bütün vəzifələrdə layiqincə çalışıb.<br /> </div><div>Bəzən gecə 11-ə kimi institutda qalar, rektorluqda tədbir və iclaslarda olar, yaradıcı işlərlə məşğul olardu. <br /> </div><div>İlk dəfə subordinaturada uşaq cərrahiyyəsi ixtisasını seçmişdi.</div><div><br /> </div><div>Lakin ictimai işləri cərrah olmağa imkan vermədi, ona görə pediatriyada qaldı. <br /> </div><div>Professor Adilə Namazovanın kafedrasında baş laborantdan başlayaraq, assistent, dosent, professor vəzifəsinə kimi yüksəldi.</div><div><br /> </div><div>Namizədlik işini Moskvada Pediatriya İnstitutunda müdafiə etdi.<br /> </div><div>1984-cü ildə respublikada gedən kadr islahatları nəticəsində o, Tibb İnstitutunda Partiya Komitəsinin birinci katibi seçildi.</div><div><br /> </div><div>Qarabağ hadisələri başlayanda artıq hərc-mərcliyin yarandığını görüb, 1989-cu ildə öz ərizəsi ilə partiya sıralarından çıxıb, Moskvaya doktorluq elmi işinin ardınca getdi.</div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-11-248hmjunkrxtlfxakjr0e6_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-11-24ssyegmwmt33cilopdkhr_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-11-24muc4wbwywzx3nkkhbdxo_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br/></div><div><br /> </div><div>Moskvada Seçenov adına Tibb İnstitutunda akademik İsayevanın rəhbərliyi altında doktorluq üzrə elmi işə başladı. Burda da yenilik edə bildi. O vaxta kimi Azərbaycanda uşaqlarda autoimmun sistem xəstəlikləri, revmatoid artirt və s. mövzular araşdırılmamışdı. Onun elmi işi bu mövzuda idi.1992-cü ilə kimi Moskvada yaşadı. Orda o qədər hörmət qazanmışdı ki, onu kafedrada saxlamaq istəyirdilər. İsayeva belə Surxayın kafedra müdiri olmasını vəsiyyət etmişdi.Amma Vətən, ailə daha ağır gəldi və Bakıya qayıtdı. Qısa müddətdə Uşaq Xəstəlikləri kafedrasının professoru, Universitetdə Həmkarlar İttifaqının sədri seçildi. Onun ictimai fəaliyyəti, aktivliyi, yaradıcılığı bir məktəb idi. Hər kəsə, hər bir işinə vaxt tapırdı, yorulmaq bilmirdi. Onun missiyası bu idi.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>2010-cu ildə cənab Prezidentin sərəncamı ilə yeni açılmış Tədris Terapevtik Klinikasına rəhbər təyin edildi. Görənlər bilir ki, Surxay müəllim klinikanın tikintisində belə fəhlələrlə birlikdə işə nəzarət edib. Klinika qısa müddətdə beynəlxalq aləmdə seçilən bir tibb ocağına çevrildi.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Bir müddət sonra o, bu vəzifədən ayrıldı, elmi fəaliyyətlə məşğul oldu. Koronavius pandemiyası dövründə yenidən ona müraciət edildi və Terapevtik klinikaya rəhbər gətirildi. Çox ağır illər idi. Yeganə klinika rəhbəri idi ki, yaşlı olmasına baxmayaraq, koronavirusa yoluxan xəstələrin palatasına özü qalxardı. Xəstələrin içində olardı. O şəraitdə heç kim xəstələrə yaxınlaşmazdı. Amma o bundan qorxmurdu. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Pandemiya və müharibə dönəmində klinika müalicə mərkəzi kimi böyük rol oynadı. Görünür, bu gərgin 3 il sağlamlığına təsirsiz ötüşmədi.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Surxay doktorun elə də ciddi xəstəliyi yox idi. Möhkəm insan idi. Heç kimə öz xəstəliyi ilə bağlı müraciət etməzdi. Bu illər ərzində nadir halda xəstələnib evdə qalardı. </div><div><br /> </div><div>Son iş günü martın 30-u oldu. Kabinetində bəzi işlərə hazırlıq apardı. Ayın 3-də səhhəti qəfildən pisləşdi. Qan laxtalanma sistemində problem yaşandı. Əməliyyat olundu. Vəziyyəti yaxşılaşmışdı, durub gəzirdi. Lakin sonradan səbəbi bilinməyən qaraciyər çatışmazlığı yarandı.</div><div><br /> </div><div>Mən Tədris Cərrahiyyə Klinikasının reanimasiya şöbəsinə minnətdaram. Çox çalışdılar, hər cür müalicə tədbirləri aparıldı, amma onuxilas etmək mümkün olmadı. Bəlkə də qisməti bura qədər imiş.<br /> </div><div>Onun yolunu mən və qızı davam etdirir. Yəqin gələcəkdə yenə davamçılar olacaq. </div><div><br /> </div><div>Surxay Musayev kimi insanıitirməyimizlə hələ uzun müddət barışa bilməyəcəyik. O bir dost, sirdaş, əsl qardaş idi. Mənim üçün belə qardaşı itirmək olduqca ağırdır”.</div><div><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><br/></div><div><span style="font-weight:;" bold;"><br /> </span></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-13-42qvxt8gfqj4pwxflr2h9s_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><span style="color:;" rgb(0, 0, 255); font-weight: bold;"><br/></span></div><div><span style="color:;" rgb(0, 0, 255); font-weight: bold;"><br/></span></div><div><span style="color:;" rgb(0, 0, 255); font-weight: bold;">“O, çox xoşbəxt ömür sürən nurlu alim idi”</span><span style="font-weight:;" bold;"><br/></span></div><div><span style="font-weight:;" bold;"><br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">Musa Qəniyev</span></div><div><span style="font-weight:;" bold;"> tibb elmləri doktoru, professor, <br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">ATU Farmakologiya kafedrasının müdiri</span></div><div><br /> </div><div>“Keçdiyi həyat yolugələcək nəsillərə nümunə və örnək olan insanlar nadir tarixi şəxsiyyətlərdir.<br /> </div><div>Şəxsən tanıdığıma, həmkar olaraq həyat yolunda uzun illər birgə addımlamağımıza, alim olaraq uca, şəxsiyyət olaraq əlçatmaz, insan olaraq dəyərliolduğunu bildiyimə görə deyə bilərəm ki, sadəliyi, səmimiliyi, mehribanlığı, insanlığa məhəbbəti ilə insanlığın özünə nümunə olan zirvələrdən biri idi.Surxay müəllimi daim özümə böyük qardaş bilirdim. <br /> </div><div>Onun haqqında istəsəm beləkeçmiş zamanda danışa bilmərəm.</div><div><br /> </div><div>Surxay müəllimi institutda oxuduğum illərdən tanıyıdım. <br /> </div><div>Onunla ilk ünsiyyətimiz 1974-cü ilə - Surxay müəllimin İnstitutun Komsomol Təşkilatına rəhbər olduğu ilə təsadüf edir.<br /> </div><div>Həmin il institutda köhnə komsomol biletlərini dəyişirdilər.</div><div><br /> </div><div>Mənə və dərs əlaçısı kimi bir neçə tələbəyə yeni biletləri Surxay müəllimin təqdim edəcəyini bildirdilər.<br /> </div><div>O, bizi çox səmimi qarşıladı. Mən ilk dəfə Vətən sevgisini, doğma instituta bağlılıq və məhəbbəti o insanın simasında gördüm və onu sevdim. </div><div><br /> </div><div>Onun sözləri əbədi olaraq xatirimdə qaldı: “Zaman gələcək, siz bu institutun ağırlığını öz çiyinlərinizdə daşıyacaqsız, əgər bir çətinliyə düşsəz, istənilən vaxt mənə müraciət edə bilərsiz”.</div><div><br /> </div><div>Tale elə gətirdi ki, mən aspiranturaya daxil olanda Surxay müəllim daha yüksək vəzifədə idi. İnstitutun Partiya Komitəsinin katibi kimi çalışırdı.</div><div><br /> </div><div>Bundan sonrakı 42 il ərzində Tibb Universitetinin gənc kadrları kimi daim Surxay müəllimin diqqətini, qayğısını, köməyini hiss etmişik.<br /> </div><div>Bu insanın böyüklüyü onda idi ki, bütün köməklikləri bizə demədən edirdi. </div><div><br /> </div><div>Sonralar ondan soruşanda ki, etdiyin köməklikləri niyə dilə gətirmisən,“edilən kömək təmənnasız olmalı, dilə gətirilməməlidir” cavabını verirdi.</div><div><br /> </div><div>Son illər Surxay müəllim, Universitetin Tədris Terapevtik Klinikasının direktoru vəzifəsində işləyirdi. O, bilavasitə klinikada müalicə və tədris prosesinə rəhbərlik edirdi. Buna baxmayaraq, yenə də ağrılı, çətin anlarımızı onunla bölüşür, ona üz tuturduq.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Heç xatirimdən çıxmaz, bizim ailənin ağsaqqalı, professor Yəhya Kərimov Tədris Terapevtik Klinikasında xəstə yatanda Surxay müəllim bir an belə onu nəzarətsiz buraxmadı. Buna görə bir dəfə ona minnətdarlıq edəndə, dedi ki, “Qardaş, unutma ki, bu, heç zəhmət deyil. Yəhya müəllim bizə ana kəlməsini yazmağı öyrədib.Bu insan pedoqogika elminin əlçatmaz, ən uca zirvələrindən biridir. Biz onun yaşaması naminə əlimizdən gələn hər şeyi etməliyik”.<br /> </div><div>İndi isə hesab edirəm ki, bu sözlər Surxay müəllimin özünə də aid idi. Ancaq biz böyük alim, professor, insanlığa nümunə olan Surxay Musayevi qoruya bilmədik.</div><div><br /> </div><div>Reallıq odur ki, Surxay müəllim fiziki varlıq olaraq zaman etibarilə uzaqlaşdıqca, onu sevənlər tərəfindən sevgi ilə xatırlanır. Bu da onun xoşbəxt taleli insan ömrü sürdüyünün sübutudur. </div><div><br /> </div><div>Surxay müəllimin doğmaları bilsin ki, nə qədər Tibb Universiteti, bizlər varıq, onun yetişdirdiyi, dayaq durduğu tələbələri, dostları, onların genetik yadigarları var, bu əziz, dəyərli, ülvi, təmiz, vətənsevər, milllətsevər insan ürəklərdə əbədi yaşayacaq”.<br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-14-484ddmq3bmj4kiy6ttqw79_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br/></div><div><br /> </div><div><span style="color:;" rgb(0, 0, 255); font-weight: bold;">“İmkansız, kasıb tələbələrin dayağı idi, mən ondan çox şey öyrəndim”</span></div><div><span style="font-weight:;" bold;"><span style="color:;" rgb(0, 0, 255);"><br/></span><br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">Mireldar Babayev</span></div><div><span style="font-weight:;" bold;"> tibb elmləri doktoru, professor </span></div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“1971-ci ildə Tibb İnstitutuna qəbul olanda bizə yaxınlaşıb özünü təqdim edən ilk şəxslərdən biri Pediatriya fakultəsinin komsomol katibi Surxay Musayev oldu. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Uşaqların çoxu rayonlardan, kəndlərdən gəlmişdi. Biz onunla tanış olandan sonra sanki sığındıq. Mənim yadımdadır, qrup rəhbərini də özü seçdi. Bizə deyirdi ki, nə çətinliyiniz oldu, çəkinməyin, deyin.<br /> </div><div>1971-ci ildə yeni qəbul olunmuş tələbələrin bir neçəsinin qəbul balı az olduğu üçün tələbə təqaüdünə düşməmişdilər. Amma çox ehtiyaclı ailələrin uşaqları idi. Bu imkansız tələbələrə kömək məqsədilə Surxay müəllim rektor fondundan təqaüd ayrılmasını təşkil etdi. Bu bizim üçün çox gözlənilməz bir dəstək idi. Onun belə təşəbbüsləri çox idi. O qayğısını, diqqətini gözə çarpdırmadan, üzə vurmadan, tələbələr sıxıntı hiss etmədən göstərirdi.</div><div><br /> </div><div>Söhbət maddiyatdan getmir. Mənəvi dayaqdan yaranmış maddi dayağı hiss edirdik.</div><div><br /> </div><div>Moskvada müdafiə edib qayıtdıqdan sonra 2005-ci ildə Elmi Tədqiqat Hematologiya İnstitutunda şöbə rəhbəri təyin olundum. Bizi birləşdirən çox məqamlar var idi. Biz öz hematoloji xəstələrimizdə problemlər yarananda onu dəvət edirdik, konsultasiyalar edirdik, çox ağır xəstələri onun sayəsində xilas edə bilmişdik. </div><div><br /> </div><div>Eləcə də onun xəstələrində, assistentlərinin elmi işlərində, tematik xəstələrində hematoloji baxımdan yardım lazım olduqda, mən gedirdim. </div><div><br /> </div><div>2008-ci ildə Surxay müəllim rektorluğa Dövlət İmtahan Komissiyasına sədr kimi namizədliyimi irəli sürmüşdü. Mən də bu etimadı doğrultmağa çalışdım və Pediatriya fakultəsinin dövlət imtahanlarında iştirak etdim. Orda Surxay müəllimlə yanaşı otururduq. Bunlar sanki bizim daxili istəyimiz idi. İmtahanların obyektiv aparılmasında çox böyük rolu var idi. Olurdu ki, təhsil boyu yüksək savadı ilə seçilən tələbə özünü itirirdi, amma Surxay müəllim bütün tələbələri tanıyırdı, bilirdi, kim hansı qiymətə layiqdir. Həyəcandan 5-ə layiq cavab verə bilməyən yaxşı tələbəni Surxay müəllim qeyd edirdi ki, o tələbə zəif qiymət almasın. Mənim üçün onun fikri önəmli idi.</div><div><br /> </div><div>Həminil 4 tələbəyə mən qeyri-kafi qiymət qoydum. Bu, Tibb Universitetinin tarixində görünməmiş bir hal idi ki, 4 tələbə kəsilir. Amma mən bu tələbələrə o qiyməti yazanda da Surxay müəllimin fikrinə önəm verirdim, oxumayan tələbə üçün o seçimi artıq bizə buraxırdı. Necə görürsüz, elə də qiymət verin. Bu, həm də mənə olan etibar idi. </div><div><br /> </div><div>Mənim imtahanlara obyektiv qiymət verməyimin səbəbkarı Surxay müəllim idi. Çünki o vicdan, ədalət, obyektivlik nümunəsi idi. </div><div><br/></div><div>Sözün açığı, onu Tədris Terapevtik Klinikadan bir müddət uzaqlaşdıranda çox məyus olmuşdum. Çünki belə kadrdan istifadə etmək lazımdır, nəinki uzaqlaşdırmaq.Yadıma gəlir ki, o klinika tikilib açılanda, Surxay müəllimi Gəncə Kənd Təsərrüfatı Universitetinə rektor göndərmək istəyirdilər. Hətta Prezident Adninistrasiyasında namizədliyi irəli sürülmüşdü. Surxay müəllim dedi ki, əslindəmən bu vəzifəni istəmirdim. Çünki ona pediatriya, səhiyyə, tibb tələbələri lazım idi. Onun yeri bura idi. Və deyim ki, rektor işi alınmadığına sevinmişdi də.</div><div><br /> </div><div>Sonuncu dəfə biz Azərbaycan hematoloqlarının konqresində görüşdük, biixtiyar qucaqlaşdıq, mən onu bir xeyli buraxa bilmədim. O an içimdən bir hisskeçdi ki, belə hörmətli, gözəl insanla yanaşı, qolboyun oturmuşuq.<br /> </div><div>Mən onun xəstə olduğunu bilmirdim, çünki elə görünmürdü, bildirmirdi. </div><div><br /> </div><div>Qurultaydan sonra bir dəfə zəng etdim, götürmədi. İnanmadımki, Surxay müəllim mənim zəngimi açmasın. Geri dönüş də olmadı. Üstündən bir neçə gün keçdi, birdən Facebookda xəbəri gördüm ki, Surxay Musayev rəhmətə gedib. Mən inanmadım. Necə ola bilər ki? </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Onun itkisi təsdiqləndi və mən onun yoxluğuna protest kimi ürəyimdən keçənləri necə yazdım, bilmədim. Mənim yadıma gəlmir, kiminsə ölümü məni belə sarsıtsın. Bu, mənə hədsiz pis təsir etdi. Onun haqqında həmişə gözəl sözlər deyib, gözəl sözlər eşidəcəyik. Çox nurlu, təmkinli, ürəyi gözəl, vicdanlı insan idi. <br /> </div><div>Surxay müəllimsağlığında gözəl ad və hörmət qazana bildi”.<br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-17-25h6o1kxfk64l2hs3ysvfa_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br/></div><div><br /> </div><div><span style="font-weight:;" bold;"><span style="color:;" rgb(0, 0, 255);">“55 illik dostumu itirdim”</span></span></div><div><span style="font-weight:;" bold;"><span style="color:;" rgb(0, 0, 255);"><br/></span><br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">Fuad İslamzadə</span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">«Azərbaycan Tibb jurnalı»nın baş redaktorunun müavini </span></div><div><br/></div><div><br/></div><div>“Professor Surxay Musayevin vəfatı ölkəmiz üçün bacarıqlı səhiyyə təşkilatçısının və tibb aliminin itkisi oldu, mən isə 55-illik döstumu itirdim.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Mən Surxay müəllimlə tələbəlik illərində tanış olmuşam. O vaxt Tibb İnstitutunun birinci kursunda oxuyurduq. İlk tanışlığımız idman dərsində baş tutmuşdu. O, Pediatriya fakültəsinin tələbəsi idi, mən isə Müalicə-profilaktika fakültəsində təhsil alırdım.<br /> </div><div><br /> </div><div>Elə ilk tanışlığımızdan onun maraqlı söhbətləri, insanlarla ünsiyyət qurmaq bacarığı diqqətimi cəlb etmişdi. Tələbəlik illərinin sonrakı müddətində də tez-tez görüşər, söhbətləşərdik. Surxayın məhz xoş rəftarı, hər bir adamla asanlıqla dil tapmaq bacarığı ona institutun ictimai işlərində uğur qazanmaq imkanı verirdi. Buna görə də o, 5-ci kurs tələbəsi olduğu zaman Tibb İnstitutunun (indiki Tibb Universiteti) komsomol komitəsinin katibi vəzifəsinə seçildi. Təhsildə uğurlarına görə tələbəlik illərində N.Nərimanov adına təqaüdlə mükafatlandırılan Surxay Musayev İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirdi və Elmi Şuranın qərarı ilə Pediatriya fakültəsində işlə təmin edildi. </div><div><br/></div><div>Bundan sonra elmi-tədqiqat, tədris və həkimlik fəaliyyətini uğurla əlaqələndirən Surxay müəllim tezliklə namizədlik dissertasiyası işləyib müdafiə etdi, sovet dövründə bir müddət o vaxt üçün olduqca məsul vəzifə hesab edilən İnstitut Partiya Təşkilatının katibi vəzifəsini yerinə yetirdi. Doktorluq dissertasiyasının müdafiəsindən sonra isə Tibb Universiteti Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin sədri vəzifəsinə seçildi. O vaxtlar mən də həmin komitənin üzvü idim və dəfələrlə Surxay müəllimin hər bir mübahisəli məsələni əməkdaşların mənafeyini yüksək tutmaqla, ədalətli şəkildə həll etməyə çalışdığının şahidi olmuşam.</div><div><br/></div><div> Bir dəfə də Surxayla onun işlədiyi kafedrada görüşərkən, bir xəstə uşağı necə müayinə etdiyini müşahidə etdim. Etiraf edirəm ki, onun müayinə zamanı xəstəliyin ən çətin nəzərə çarpan əlamətlərinə necə diqqət yetirdiyinə heyran olmamaq mümkün deyildi. Surxay müəllimin təşkilatçılıq bacarığı Tibb Universitetinin Tədris Klinikasına rəhbərlik etdiyi dövrdə bir daha bariz şəkildə təzahür etdi. Çünki bu vaxta qədər universitetin kafedraları Baki şəhərinin müxtəlif xəstəxanalarında pərakəndə şəkildə yerləşirdi və onların birgə, koordinasiyalı fəaliyyətinə dair heç kimdə təsəvvür belə yox idi. Bu işin öhdəsindən isə Surxay Musayev kimi hərtərəfli bacarığa malik bir mütəxəssis gələ bilərdi. </div><div><br /> </div><div>Surxay Musayevin vəfatı ölkəmizin tibb ictimaiyyəti üçün çox ağır bir itkidir. Bu itkinin yeri uzun müddət dolmayacaq. Allah rəhmət eləsin! “<br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-18-32apr2r13zbfnzv9f5uefj_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><span style="color:;" rgb(0, 0, 255); font-weight: bold;">“Son günlər tələsirdi, sanki ürəyinə dammışdı...”</span></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><span style="font-weight:;" bold;">Səbinə Allahverdiyeva</span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, Surxay Musayevin doktorantı</span></div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Surxay müəllimlə ilk tanışlığım Tibb Universitetində təhsil aldığım dövrdə başlayıb. Çox sakit, həlim insan idi. Çox maraqlı mühazirələr oxuyurdu. İmtahan vaxtı tələbənin bilmədiyini deyil, biliyini üzə çıxarmağa çalışırdı. Heç vaxt tələbəni qınamırdı.</div><div><br /> </div><div>Surxay müəllimlə növbəti görüşüm pediatriya üzrə doktoranturaya qəbuldan sonra oldu. Mənim elmi rəhbərim idi. Bu illər ərzində Surxay müəllimin mənə verdiyiistiqamətelmi rəhbərin yox, bir atanın övladına olan qayğısı, diqqəti dəyərində idi. </div><div><br /> </div><div>Biz həkim olmağı, alim olmağı Surxay müəllimdən öyrəndik. O, Azərbaycan elminə saysız həkim və alim qazandırıb. Saysız-hesabsız uşaqların sağalmasına səbəb olub.</div><div><br /> </div><div>2018-ci ildə mən müdafiə etdim və tibb üzrə fəlsəfə doktoru elmi adını aldım.<br /> </div><div>Ondan öncə dedim ki, Surxay müəllim, burda mənə çox söz demək olar, çox irad göstərmək olar, amma istəmirəm ki, sizin adınıza xələl gəlsin.</div><div><br /> </div><div>Məm məruzə etdim, suallara cavab verdim və Surxay müəllim ordaca “afərin sənə” pıçıldadı. <br /> </div><div>Surxay müəllimi tanıyanlar bilir ki, onun dilindən bu sözü eşitmək etimadı doğrultmaq demək idi. Bu söz mənim üçün ən böyük mükafat idi.</div><div><br /> </div><div>Son günlərheç vaxt xəstəliyi barədə danışmaz, şikayət etməzdi. O, hər zaman hər şeyin yaxşı olduğunu deyir, həyata nikbin baxır, bəzi çətinlikləri sınaq olaraq qəbul edirdi. </div><div><br/></div><div><br/></div><div>Bu ilin martında elmi işimizə aid planlarımızı müzakirə etdik. Dayanmadan bizə məsləhətlər verirdi. <br /> </div><div>Ən sonda Surxay müəllimdə qəribə bir şey hiss etdim, onun çox tələsdiyini gördüm. Məni də tələsdirirdi. Halbuki heç vaxt tələsməzdi, təmkinli, səbrli idi. </div><div><br /> </div><div>Demək ki, zamanının az olduğunu bilirdi və bizə maksimum kömək etmək üçün tələsirdi. </div><div><br /> </div><div>Surxay müəllim klinikanın kiçik tibb personalınmdan tutmuş alimlərə kimi hamıya yardım əlini uzadardı. Heç kəsdən təmənnası, qərəzi yox idi. Qapısına gələni naümid qaytarmazdı. </div><div><br /> </div><div>Bu gün Azərbaycanda və kənarda özünə pediatr deyən hər bir həkimimizin müəllimi, mənəvi atası olub Surxay müəllim.<br /> </div><div>Onun yeri hər yerdə görünür. Hərdən elə bilirəm ki, Surxay müəllim yenə də universitet və klinikada qarşımıza çıxacaq. Biz onun mənəvi varlığını həmişə hiss edəcəyik”.</div><div><br/></div><div><span style="font-weight:;" bold;"><br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">Aygün Musayeva<br /> </span></div><div><span style="font-weight:;" bold;">MEDİCİNA.AZ<br /> </span></div><div><br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26pnc0oy6byxqrgqpuiq2o_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26pfrwwsbxxf4f2gvdxxv9_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26i0ft4x3tlxib1fvpherq_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26lx0txo6woepipura7wo1_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26jihbrdu366pkrnqfsmq1_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-19-26vxhtcpcbp0wjlqelbegd_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>İşemik insult (İİ) əlilliyə səbəb olan, çox zaman koqnitiv inkişafın azalmasına, sefalgiyaya, insultdan sonrakı dövrdə pasiyentin sosiallaşmasında çətinliklərə gətirib çıxaran bir xəstəlikdir.Bu baxımdan praktikada klinik simptomların korreksiyasına yönəldilmiş yeni üsulların axtarışı və tətbiq olunması aktualdır. </b><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>"Medicina"</a> xəbər verir ki, kimyəvi preparatların bir sıra yan təsirlərinin olması, mərkəzi sinir sistemindəki (MSS) proseslərə təsir göstərən kompleks biotənzimləyici preparatların istifadəsini aktual edir.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div><b> Cerebrum compositum – k</b>ompleks biotənzimləyici preparat olub,müxtəlif mənşəli ensefalopatiyaların, vegetativ distoniyanın, depressiyanın, beyin silkələnməsindən sonrakı halın, ensefalitin, nevralgiyanın, nevrotik pozulmaların, dağınıq sklerozun, Parkinson xəstəliyinin, yaddaş və diqqət pozulmalarının müalicəsində, nevrasteniyada istifadə olunur. <br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-15-30-47ufdbaqrys987hinztcww_file.webp" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-15-30-47204ic45wxpzuyuphfgz5_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br/></div><div> Preparatserebral və periferik qan dövranını optimallaşdırır, immunmoduləedici, metabolik, biotənzimləyici, antihipoksik, damargenəldici təsir göstərir. </div><div><br/></div><div>Plasenta compositum- serebral aterosklerozda istifadə üçün tövsiyə olunan və mikrosirkulyator prosesləri yaxşılaşdıran çoxkomponentli biotənzimləyici preparatdır. </div><div><br /> </div><div>Sefalgiyanın müalicəsində və işemik insultlu pasiyentlərin erkən bərpa dövründə koqnitiv qabiliyyətin korreksiyasındabiotənzimləyici Cerebrum compositum və Placenta compositum preparatlarının istifadəsinin perspektivləri öyrənilmişdir. <br /> </div><div><br /> </div><div>Standart kompleks müalicəyə antioksidan (sitoflavin, meksidol), nootrop (serebrolizin, pirasetam) təsirli preparatlar, vitamin terapiyası (B1, B6), aşağı tezlikli magnit terapiyası və kompleks müalicəvi idmandaxildir.</div><div><br /> </div><div>Farmakopunkturada mərkəzi sinir sisteminə birbaşa təsir edən biotənzimləyici preparatlar (VB20, V10, VG16, VG13) BAN-a dəri altı olaraq, 1 nöqtəyə 0,2 ml, həftədə 2 dəfə yeridilirdi; inyeksiyaların ümumi sayı 10-dur. </div><div><br /> </div><div>Müalicə dinamikasında xəstəliyin kliniki təzahürlərinin tədqiqi optimallaşdırılmış əsas müalicə qruplarında sefalgiyanın qarşısının alınma sürəti, plasebo istifadə edilmiş standart müalicədən daha çox nəzərəçarpan olduğunu göstərir. <br /> </div><div> <br /> </div><div>Analoji dinamikagöstəriciləri müalicə kursu başladıqdan 15 gün sonra müşahidə edildi; Baş ağrısının intensivliyindəki ən böyük dəyişikliklər əsas kompleks müalicənin Cerebrum compositum preparatınınfarmakopunkturası ilə optimallaşdırıldığı xəstələrdə müşahidə edilmişdir. </div><div><br /> </div><div>Müalicə kursunun sonunda psixi vəziyyətin qısa bir araşdırmasının nəticələri müalicəsinin biotənzimləyici preparatların farmakopunkturası ilə tamamlanan pasiyentlərdə müsbət dəyişikliklərin olduğunu göstərdi.</div><div><br /> </div><div> Cerebrum compositum preparatının farmakopunkturası koqnitiv qabiliyyətin artmasınaən yaxşı təsir göstərdiyinə diqqət çəkildi. Beləliklə, biotənzimləyici Cerebrum compositum və Placenta compositum preparatları ilə farmakopunkturanın İşemik insultun erkən bərpa dövründə müalicəyə daxil edilməsi sefalgiyanın intensivliyinin, daha tez azalmasınasəbəb olur</div><div><br /> </div><div>Müalicəyə biotənzimləyici Cerebrum Compositum və Placenta Compositum preparatları iləfarmakopunkturanın daxil edilməsi beyin insultunun erkən bərpa dövründə pasiyentlərin koqnitiv qabiliyyətlərinə müsbət təsir göstərir.</div><div><b><br/></b></div><div><b>Aygün Musayeva</b></div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Sağlamlığımızı yaxşılaşdırmağa kömək edəcək və tibbi sübut olunmuş 10 heyrətamiz fakt var.<br/></b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, əgər bunlara əməl etsəniz, ömrü xeyli uzada bilərsiz:</div><div><br/></div><div><b><br /> </b></div><div><b>1. Gündə bir-iki fincan qəhvə faydalıdır.</b> British Medical Journal-a görə, gündə 2-4 fincan qəhvə içmək sağlamlığımız üçün faydalıdır. </div><div><br /> </div><div><b>2. Optimistlər daha uzun yaşayırlar. </b>Onlarda təzyiq və qanda xolesterol çox zaman normada olur. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>3. Bədənimiz karbohidratlar üçün qurulub</b>. Buffalo Universitetinin tədqiqatçıları məməlilərin 46 növünü tədqiq edərək aşkar ediblər ki, insan orqanizmi həqiqətən də daha çox karbohidrat həzm edə bilmək üçün təkamül keçirib.</div><div><b><br /> </b></div><div><b>4. LED işıqlar ciddi göz yorğunluğuna səbəb ola bilər.</b> LED işıqlar sirkad ritmimizə, yuxu-oyanma dövrünü tənzimləyən prosesə mane ola bilər və baş ağrıları, görmə yorğunluğu və ümumi görmə narahatlığına səbəb ola bilər. </div><div><br /> </div><div><b>5. Bədəniniz pəhrizdən fayda görmür. P</b>əhriz düşündüyümüzdən daha zərərli ola bilər. </div><div><br /> </div><div><b>6. Yeni dil öyrənmək beyni cavanlaşdırır. </b></div><div><br /> </div><div><b>7. Yulaf əzməsibizi daha xoşbəxt edir</b>. Yulaf əzməsi serotonin istehsalını stimullaşdıran sağlam bir karbohidratdır. <br /> </div><div><br /> </div><div><b>8. Sürətlə yeriyən insanlar ürəyini daha sağlamdır. </b>Müntəzəm olaraq sürətli yerişlə məşğul olan insanların ürək-damar xəstəliklərinə tutulma ehtimalı idman etməyənlərə nisbətən 31%, ölüm riskini isə 32% azaldır.</div><div><br /> </div><div>9. Sağlam qidalanan insanların eşitmə qabiliyyəti daha yaxşı olur. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>10. Gözlərinizi yummağınız hər şeyi daha yaxşı xatırlamağınıza kömək edəcək</b>. Tədqiqatlar göstərir ki, gözlərinizi yummaq yaddaşınızı gücləndirir, buna görə də avtomobilinizi harada saxladığınızı və ya açarlarınızı tərk etdiyinizi unutsanız, bir dəqiqəlik göz yummaq xatırlamağa kifayət edəcək. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə</b><br /> </div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b><br/></b></div><div><b>Azərbaycanlıyazar Günel Eminli vəfat edib.</b></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>"Medicina"</a>xəbər verir ki, bu barədə onun yaxınları sosial şəbəkədə məlumat yayıblar. Bildirilib ki, uzun müddətdir xərçəngdən əziyyət çəkən yazar bu gün dünyasını dəyişib.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Qeyd edək ki, Günel ədəbiyyat-mədəniyyət saytlarında müxtəlif yazılarla çıxış edib, bir neçə kitabın müəllifi olub. Həmçinin, bu gün onun doğum günü idi.</div><div><br/></div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Yandırılmış hərsiqaret ətrafa yayılan tüstü mənbəyidir. Siqaret çəkənlər və tütün tüstüsü ilə nəfəs alanlar eyni dərəcədə təhlükəyə məruz qalırlar. Tütün tüstüsü ağciyər xərçənginin əmələ gəlməsinin əsas risk amillərindəndir və ürək-damar xəstəliklərinin inkişafına səbəb olur.</b></div><div><b><br/></b></div><div><b> Az siqaret çəkmək o demək deyil ki, sağlamlığa zərər dəymir. Elmi cəhətdən sübut edilib ki, tütün tüstüsünün tərkibində 7000-dək kimyəvi maddə mövcuddur, bunlardan 250-si xüsusi təhlükəli zəhərli, 70-i isə xərçəng xəstəliyi yaradan maddələr hesab edilir.</b></div><div><br/></div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-09-14-52-306uoqgkhvxcyzj454dy0v_file.jpg" data-filename="" style="width:;" 50%;"/><br/></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>"Medicina"</a> xəbər verir ki, Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin şöbə müdiri Tofiq Musayev siqaretin fəsadları barədə danışıb. <br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div><div><br/></div><div>Geniş yayılmış və yanlış düşüncədir ki, qəlyan təhlükəsiz tütünçəkmə üsuludur. Qəlyan çəkdikdə insan orqanizmi xərçəng yaradan çoxsaylı maddə qəbul edir və qanda dəm qazının səviyyəsini son dərəcədə yüksəldir. Qəlyan tüstüsündəki təhlükəli, o cümlədən zəhərli kimyəvi maddələrin olması siqaret çəkən insanlarda olduğu kimi, xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur. Mentol və nanə ətirli siqaretlər adi siqaretlər qədər zərərlidir, onlar da ciddi xəstəlik və vaxtından əvvəl ölüm riskini artırır.<br /> </div><div><br /> </div><div> </div><div>Qlobal tütün marketinqi yeni məhsulların, o cümlədən elektron siqaret və qızdırılma nəticəsində istehlak edilən (buxarla) tütün məhsullarının təşviqinə çalışır, onları daha təhlükəsiz və tütünçəkmədən imtina vasitələri kimi qələmə verir. Lakin tədqiqatlar bu növ məhsulların təhlükəli olduğunu və sağlamlığa ciddi zərər yetirdiyi halların artmasını qeydə alır. Hazırkı tendensiyalar göstərir ki, bəzən hətta heç vaxt çəkməyənlər belə bu məhsulların istifadəsinə başlayır, sonra asanlıqla siqaret və digər tütün məmulatlarına keçir.<br/></div><div><br /> </div><div> <br /> </div><div><br /> </div><div>Əhalinin tütünə qarşı mübarizə məsələləri üzrə məlumatlandırılması olduqca vacibdir. Ona görə də bu sahədə əhalinin məlumatlılığının artırılması tütün istehlakı normaların dəyişilməsi üçün zəruridir.</div><div><br/></div><div><br/></div><div>Maarifləndirmə, məlumatın ötürülməsi, sağlam həyat tərzinin təbliği, tütündən istifadə və tütün tüstüsünün zərərli təsirinə dair əhalinin məlumatlandırılması sağlam həyat tərzinə keçid vasitələrindən biridir. </div><div><br/></div><div>Qeyd etmək istəyirəm ki, əhalinin sağlamlığının qorunması, sağlam həyat tərzinin təbliği, uşaqların və gənclərin sağlam böyüməsi və inkişafı, zərərli vərdişlərə aludəçiliyin qarşısının alınması, tütün məmulatlarının istifadəsinin və tütün tüstüsünün ətraf mühitə ziyanlı təsirlərinin azaldılması istiqamətində müxtəlif Dövlət Proqramları çərçivəsində Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi (İSİM) tərəfindən geniş tədbirlər və fəaliyyətlər görülür. Bu iş sektorlararası əməkdaşlıq prinsipi ilə həyata keçirilir, müasir texnologiyalardan və sosial şəbəkələrdən istifadə etməklə təşkil olunur və ictimaiyyət tərəfindən geniş dəstəklənir.<br /> </div><div><br /> </div><div> <br /> </div><div><br /> </div><div>- Tütündən istifadə güclü asılılıq yaradır. Bilmək vacibdir ki, insanların əksəriyyəti siqaret çəkmir, çəkənlərin çoxu isə bu vərdişdən imtina etmək arzusundadır. Onlar siqaret çəkməni əsasən öz istəyi ilə yox, tütün məmulatlarında mövcud olan nikotindən yaranmış asılılıq səbəbindən edirlər. Bu zərərli vərdişdən imtina etmək istəyənlər ilk növbədə əmin olmalıdırlar ki, tütünçəkmədən xilas olmaq mümkündür və dünyada milyonlarla insan bunu bacarıb.</div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div><div>Digər vacib məqam: siqaret çəkənlər bilməlidirlər ki, tütündən istifadəni dayandırmaq heç vaxt gec deyil. Tütün çəkməyi tərgitmək mümkündür və bu halların sayı getdikcə artaraq norma halını alır.</div><div> <br /> </div><div><br /> </div><div>Sonda qeyd etmək istəyirəm ki, ÜST-nin Azərbaycan üzrə nümayəndəliyinin dəstəyi ilə Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tərəfindən 2018-ci ildə əhalinin istifadəsi üçün “Tütündən imtina et” mobil tətbiq hazırlanaraq istifadəyə verilib. Mobil əlavəni istifadə etdikdə gün ərzində çəkilən siqaretlərin orta sayı, onların qiyməti kimi müəyyən məlumatlar daxil edilir. Proqram da öz növbəsində tütünçəkmədən imtina müddətini, qənaət edilən vaxtı və pulu göstərir. Burada nikotindən asılılıq testi, tütünçəkmənin zərərləri haqqında məlumat, bununla əlaqəli yanlış düşüncələr və digər faydalı məlumatlar da mövcuddur.</div><div><br/></div><div><b><br/></b></div><div><b>Aygün Musayeva</b></div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Mədəaltı vəzi endokrin sistemin işində iştirak edir, qanda qlükoza səviyyəsinə təsir edən insulin və qlükaqon istehsal edir.</b><br/></div><div><br /> </div><div> <a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, həkim Dilara Lebedevanın sözlərinə görə, mədəaltı vəzi ilə bağlı problemlər şəkərli diabet xəstəliklərinin əsasını təşkil edə bilər. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Gözardı edilə bilməyən xoşagəlməz simptomlardan yeməkdən sonra yaranan narahatlıq və ağırlıq hissidir. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Yeməkdən sonra baş verən diskomfort əlamətlər nədir:</b></div><div><br /> </div><ul><li>mədənin alt nahiyəsində şiddətli kəmərvari ağrılar<br /> </li><li>yeməkdən sonra köpmə<br /> </li><li>ağrı və ürəkbulanma <br /> </li><li>Mədədə daş hissi</li></ul><div><br/></div><div><br /> </div><div>Bu vacib orqanın vəziyyətinə zərər verən vərdişlərdən biri saqqız çeynəməkdir.Bu,həzm proseslərini stimullaşdırır, baxmayaraq ki, bədən qida qəbul etmir, nəticədə mədə və mədəaltı vəz xəstəliklərinə zəmin yaranır . </div><div><br /> </div><div>Bundan əlavə, alkoqol və şəkərdən sui-istifadə, siqaret çəkmək, fast foodlarla qidalanmaq da vəzini məhv edir”. </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div><b>Alimlər minlərlə insanın tibbi qeydlərini təhlil edərək, infarktın ən çox baş verdiyi həftənin gününü adlandırıblar. <br/></b></div><div><br /> </div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, Belfast Sağlamlıq və Rifah Fondu və İrlandiyanın Kral Cərrahlar Kollecinin həkimləri tərəfindən infarkt ehtimalı baxımından həftənin ən təhlükəli günü müəyyən edilib. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Tədqiqatçılar 2013-2018-ci illər arasında miokard infarktı ilə xəstəxanaya yerləşdirilən 10 mindən çox xəstənin məlumatlarını təhlil ediblər. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, EKQ-də ST seqmentinin yüksəlməsi olan xəstələrin sayı iş həftəsinin əvvəlində, ən yüksək göstərici isə bazar ertəsi günü artır. EKQ-də ST seqmentinin yüksəlməsikəskin miokard infarktı əlaməti hesab olunur.</div><div><br/></div><div><br/></div><div>Alimlərin sözlərinə görə, orqanizmin yuxu və oyaqlıq dövrləri ilə əlaqə var. </div><div><br/></div><div>Belə ki, saatların yay vaxtına keçirilməsindən sonrakı günlərdə infarktların daha çox baş verdiyinə dair sübutlar var. Çox güman ki, işə qayıdış səbəbiylə həftə sonu stressi, infarkt riskinin artması ilə əlaqələndirilən stress hormonu kortizol səviyyəsinin artmasına səbəb olur. İnfarkt daha çox qış aylarında və səhər tezdən olur. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Tədqiqat müəllifləri əlavə edirlər ki, insultun tezliyində də eyni təsir müşahidə olunur. Bu məlumat həkimlər üçün çox vacibdir. Bu, xəstəliyin təbiətini daha yaxşı başa düşməyə və nəticədə çox insanın həyatını xilas etməyə kömək edəcək. <br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Aygün Musayeva</b><br /> </div><div><br/></div>
<center> </center><div>200 il əvvəl icad edilən şəkərə, eləcə də karbohidratlara insan orqanizmi uyğunlaşmayıb. Hər bir insanbir il ərzində təxminən 70kq şəkər qəbul edir, bu, insan bədəninin çəkisi qədərdir. </div><div><br/></div><div>Şəkər qəbulu nəticəsindəmədəaltı vəzimiz yüklənir, əvvəlcə 2 – ci tip şəkərli diabet- məsələn, konsulin tolerantlığı və sonra1 – tip diabet xəstəliyinə səbəb olur. </div><div><br/></div><div>Narkotik aludəçisi bir neçə saatdan bir iynə vuran kimi, şəkəri də beləcə qəbul edirik. Buna görə də yeganə xilas yolu məhsuluqadağan etmək lazımdır. <br /> </div><div><br /> </div><div> <a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, Danimarkalı dietoloqlar 6 il əvvəl şəkərin yumşaq dərman kimi istifadə edilməsini, istehsalını və satışını qadağan etməyi təklif etmişdilər, lakin şəkər mafiyası narkotik mafiyasından da nüfuzlu olduğu üçün buna imkan vermədi. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Bəşəriyyət tarixində köləliyin bərpa olunduğu yeganə yol Cənubi Amerikanın şəkər plantasiyaları idi. Çünki orada hazırladıqları heroin, kokain kimiAvropanın bazarlarına daxil olan şəkərin qiyməti baha idi. Gəmilərlə daşınan ağ şəkər oqədər rentabelli idi ki, apteklerde qramı cox baha satilirdi. Karbohidrat asılılığına səbəb olan və insana ölüm gətirən şəkər beləcə dünyaya yayıldı və qiyməti də ucuzlaşdı. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Kimyəvi səviyyədə, adət etdiyimiz şəkər tozu iki molekulun birləşməsidir - fruktoza və qlükoza, saxaroza əmələ gətirir. <br /> </div><div>Şəkər dərman kimi həddindən artıq dopamin istehsalını təhrik edir. Beyində qlükozanın kəskin sıçrayışı əlavə doza ehtiyacına səbəb olur və beyin bu qida çağırışını real aclıqdan fərqləndirmir. Beta-endorfin reseptorları və dopamin istehsalı aktivləşir. Həmçinin, şəkər beyninrahatlıq, təhlükəsizlik, istirahət hissinə kömək edir: bu reaksiya uşaqlıqdan ana südündəki təbii şəkərdən asılılıq səbəbindən irəli gəlir.</div><div><br/></div><div><br /> </div><div>Orqanizmdə endorfin istehsal etmək üçün kifayət qədər şəkər olmayan kimi əhval dəyişikliyi, əsəbilik, aqressivlik dərhal özünü göstərir</div><div><br /> </div><div>Şəkər həyati vacib orqanlara mənfi təsir göstərir. B qrup vitaminləri yuyulur, fosfor və kalsium balansı pozulur, ürək, böyrəklər, mədəaltı vəzi və digər orqanlarda problemlər yaranır. </div><div><br /> </div><div>Son araşdırmalara görə, immunitet sisteminin müqaviməti də qanda şəkərin səviyyəsindən birbaşa asılıdır. Bu gün dünyada şəkər pandemiyası hökm sürür.<br /> </div><div><b><br /> </b></div><div><b>Günay Quluzadə<br /> </b></div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><br /> </div><div><img src=" https://www.medicina.az/uploads/images/2023-06-08-17-57-31el44nblnioxuasntlsgq_file.webp" data-filename="" style="width:;" 703px;"/><br/></div>
<center> </center><div><b>Mükəmməl günəş vannası üçün xüsusi bir tərəvəz var ki, onu yedikdə qaralmaq ikiqat effektiv olacaq. </b></div><div><br/></div><div><br/></div><div><a href='//medicina.az'>“Medicina”</a> xəbər verir ki, <a target="_blank" href="https://busy.az/professions/kosmetoloq">kosmetoloq</a> Tatyana Ayupova sözlərinə görə,günəşə çıxmazdan əvvəl bir stəkan kök suyu içmək lazımdır. Tərəvəzdə olan çoxlu miqdarda A və E vitaminləri dərinin günəşə reaksiyasını artırmağa kömək edir. </div><div><br/></div><div><br /> </div><div>“Çimərliyə və ya solyariya getməzdən bir neçə gün əvvəl bir stəkan kök suyu içmək məsləhətdir. Bu vəziyyətdə şirəyə bitki yağı əlavə edilməlidir.</div><div><br /> </div><div>Həmçinin yerkökü şirəsi ilə yağın birləşməsi vacibdir. Çünki yerköküdəki vitaminlər yalnız yağın iştirakı ilə udulur. Buna görə kök suyu yağlı olmalıdır. Bunun sayəsində qaralma daha tez baş verəcək.</div><div><br /> </div><div>Qeyd etmək lazımdır ki, bu üsul hər kəsə kömək edə bilməz, lakin bir çox insanlar yerkökü suyunun istifadəsindən sonra təsirini görüb”.</div><div><br /> </div><div><b>Günay Quluzadə</b><br /> </div><div><br /> </div><div><br/></div>
