<br/> <p dir="ltr"> <strong>Qara dəliklər</strong> çox böyük kütləyə sahib kosmik obyektlərdir və onlar öz ətraflarında olan <strong>akresiya diskindəki </strong>qaz ilə tozu udurlar. Lakin qara dəliklər təkcə udmaq özəlliyinə sahib deyillər. Məsələn onlar hətta partlaya da bilirlər. Partlayış deyəndə ətrafa ifraz edilən böyük həcmli enerji nəzərdə tutulursa, demək olar ki, qara dəliklər həqiqətən də partlayırlar və bu partlayış prosesi müxtəlif cür baş verir. Qara dəliklərin partlayış növlərindən birini <strong>Hokinq şüalanması </strong>hesab etmək olar. Məlumdur ki, qara dəliyə düşən istənilən maddə geri qayıda bilməz. Hətta işıq da qara dəlikdən çıxa bilmir. Lakin vaxtı ikən <strong>Stiven Hokinq </strong>aşkar etmişdi ki, qara dəliklər çox ləng şəkildə ətraf kosmosa şüalanma şəklində öz enerjilərini efraz edirlər. Nəticədə həmin şüalanma Hokinq şüalanması adını əldə etdi. Qara dəlik heç bir yeni maddə udmadığı zaman o, Hokinq şüalanmasını ifraz edərək öz kütləsini ləng şəkildə itirməyə başlayır. Stiven Hokinq təyin etmişdi ki, ölçü baxımından kiçik olan qara dəliklər öz kütlələrini daha tez itirirlər. Qara dəlik nə qədər kiçik olursa, onun ifraz etdiyi şüalanma bir o qədər çox olur.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <h1 dir="ltr" style="background:#eeeeee;" border:1px solid #cccccc; padding:5px 10px"><strong>Öz həyat dövrünün son anlarında qara dəlik kosmosa elə çox şüalanma ifraz edir ki, bu, böyük həcmli enerji ifrazına sahib bomba partlayışını xatırladır.</strong></h1> <p dir="ltr"> Ölçü baxımından <strong>Yer kürəsinə </strong>bənzəyən və kainatın ilk vaxtlarında yaranmış kiçik ölçülü qara dəliklərin yox olmaları üçün milyardlarla il lazım olmalı idi. Bu isə o deməkdir ki, əgər erkən qara dəliklər mövcuddurlarsa, onların partlayış prosesləri artıq indiki zamanda baş verməli idi. Lakin alimlər bu cür partlayşlar;n baş verdiklərinə dair sübutları hələ aşkar etməyiblər. Qara dəliklər həmçinin fırlanma ilə bağlı olan digər bir üsul nəticəsində də partlaya bilərlər. Kainatda fırlanan qara dəliklər mövcuddur. Fırlanan qara dəlik öz <strong>hadisələr üfüqü </strong>(<strong>bütün materiya üçün artıq geridönüşün mümkün olmadığı bir nöqtə</strong>) ətrafında <strong>erqosfera </strong>yaradır. Erqosfera fəzanın uzadılmış sahəsidir. Fəzanın bu sahəsində heç bir şey yerində dayana bilməz. Fırlanan qara dəliyə düşən hər bir şey həmin erqosferanın ətrafında fırlanmağa başlayır. Qara dəliyin ətrafında fırlanan <strong>fəza-zaman</strong> özünə tərəf hətta <strong>fotonları </strong>(<strong>işıq hissəcikləri</strong>) da çəkə bilər. Bəzən fotonların toqquşmaları onların erqosferanı tərk etmələrinə gətirib çıxarır. Lakin digər hallarda fotonlar qara dəliyin daha dərinliyinə daxil olurlar və həmin sahədə enerji ilə yüklənirlər. Daha sonra onlar qara dəliyin daha yuxarı orbitinə geri qayıda və yenidən qara dəliyə düşə bilərlər.</p><br/> <h1 dir="ltr" style="background:#eeeeee;" border:1px solid #cccccc; padding:5px 10px"><strong>Bu proses çox uzun müddət ərzində təkrarlana bilər. Proses hər dəfə təkrarlandıqca fotonlar enerji əldə edirlər. Bu proses ultraşüalanma adlanır.</strong></h1> <p dir="ltr"> Əgər foton hansısa anda qara dəlikdən ayrılırsa, o, böyük həcmli enerjiyə sahib olur. Bununla yanaşı əgər qara dəlikdən ayrılan bu cür fotonların sayı çoxdursa və onlar qara dəlikdən eyni anda ayrılırlarsa, bu da özünəməxsus partlayışdır. Lakin bu halda qara dəliyin özü partlamır. Qara dəliyin daha bir partlayış üsulu ondan ibarətdir ki, qara dəlik nə partlamır nə də yox olmur. Qalaktikaların mərkəzlərində yerləşən <strong>yüksək kütləli qara dəliklər </strong>özlərinə maksimal dərəcədə yaxınlaşan ulduzları parçalara ayırmaqla partlayışlar yaradırlar. Bunun baş verdiyi halda kosmosa inanılmaz həcmdə enerji ifraz edilir. Bununla yanaşı qara dəliklər öz ətraflarında akresiya diski formalaşdırırlar. Akresiya diski qara dəliyin özünə tərəf çəkdiyi maddələrdən ibarətdir. Nəticədə bu disklər <strong>kvadrilyon dərəcə Selsi </strong>temperatura kimi qızaraq kainatın ən parlaq obyektlərinə çevrilirlər. Bu cür disk eyni anda milyona yaxın qalaktikanın işığını kölgədə qoya bilər. Öz güclərinin ən pik zamanlarında bu disklər <strong>elektrik </strong>və <strong>maqnit sahələri </strong>yaradırlar. Həmin sahələr is öz növbələrində diskin tərkib hissəsini təşkil edən maddələrin bir hissəsini xarici istiqamətə uzun nazik şüalanma şəklində ifraz edirlər. Bu cür şüalanmalar <strong>jet </strong>adlanır və onlar kosmosun on minlərlə işıq ili sahəsini əhatə edirlər. Jetləri partlayış adlandırmaq olmaz. Lakin buna baxmayaraq bu proses çərçivəsində də böyük həcmdə enerji ayrılır.</p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>Whatsapp</strong>-ın rəsmi saytında <strong>CVE-2022-36934</strong> identifikatorlu sistem boşluğu barəsində məlumat ortaya çıxıb. Sözügedən sistem boşluğu messencerin yeni versiyalarında aradan qaldırılıb. Lakin Whatsapp-ın köhnə versiyalarından istifadə edənlər üçün təhlükə riski hələ də var. Whatsapp tərtibatçıları istifadəçilərə messenceri yeniləməyi məsləhət görürlər. Beləliklə verilmiş məlumata əsasən hər hansısa hacker bu və ya digər istifadəçiyə öncədən ayarlanmış videonu göndərməklə messencer daxilindəki sistem boşluğu vasitəsilə istifadəçinin smartfonunda zərərli kodu işə sala bilər. Uzaqdan zərərli kodun işə salınması əsasında olan sistem boşluqları sayəsində hackerlər adətən istifadəçilərin cihazlarına zərərli proqram təminatlarını quraşdırırlar.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"> Onların arasında həmçinin cihazdan konfidensial məlumatları oğurlamaq üçün nəzərdə tutulmuş casus xarakterli proqram təminatları da var. Bununla yanaşı hackerlər bu cür sistem boşluqları sayəsində <strong>Android </strong>və <strong>iOS </strong>vasitəsilə çalışan cihazlar üzərində tam idarəetməni də əldə edə bilərlər. Whatsapp-da aşkar edilmiş CVE-2022-36934 identifikatorlu sistem boşluğuna gəldikdə isə o, kritik sistem boşluğu kimi təyin edilib və <strong>CVE </strong>indeksinə əsasən onun təhlükə səviyyəsi 10 xaldan 9.8 xala qiymətləndirilib. Whatsapp tərtibatçıları bildiriblər ki, messencerin son versiyalarında bu sistem boşluğu aradan qaldırılıb. Buna görə də istifadəçilər öz cihazlarında messenceri son versiyaya kimi yeniləməlidirlər.</p><br/><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>Whatsapp </strong>üçün <strong>Call Links </strong>adlı yeni funksiya anons olunub. Sözügedən funksiya istifadəçiləri linklər vasitəsilə Whatsapp-dakı qrup audio və videozənglərinə dəvət etmək imkanını verəcək. Buna bənzər funksiya artıq <strong>Zoom </strong>və <strong>Google Meet </strong>tətbiqlərində mövcuddur. Anons olunmuş bu yeni funksiya hələ ki, hamı üçün aktiv deyil. Lakin ondan istifadə imkanı artıq bu həftə mümkün olmalıdır. Beləliklə Whatsapp istifadəçisi xüsusi yaradılmış linki öz dostlarına və ya ailə üzvlərinə göndərə biləcək. Linki qəbul etmiş şəxslər isə onun vasitəsilə messencer daxilindəki qrup audio və videozənginə qoşulmaq imkanına sahib olacaqlar.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><img alt="" height="422" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/27/8218006.jpg" width="750" /></p><br/> <p dir="ltr"> Bunun üçün sadəcə olaraq əldə edilmiş linkə keçid etmək kifayət edəcək. Linki yaratmaq üçün istifadəçi zənglər bölməsinə daxil olaraq “<strong>Create Call Link</strong>” düyməsinə klikləməli olacaq. Qeyd etmək lazımdır ki, bu imkandan faydalanmaq üçün istifadəçi Whatsapp-ın ən son versiyasına sahib olmalıdır. Yaradılmış link digərlərini həm audio həm də videozəngə yönləndirə bilər. Cihazlarında Whatsapp messencerinin olmadığı istifadəçilərin bu cür linklər vasitəsilə messencer daxilində audio və ya videozənglərə qoşula bilib-bilməyəcəkləri barəsində bir məlumat yoxdur. </p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>HUMAN Security </strong>adlı şirkətin <strong>Satori</strong> <strong>Threat</strong> <strong>Intelligence </strong>komandasının <strong>kibertəhlükəsizlik </strong>üzrə mütəxəssisləri <strong>Google Play </strong>ilə <strong>App Store</strong>-da ümumilikdə 85 zərərli proqram təminatı aşkar ediblər. Aşkar edilmiş zərərli proqram təminatları reklam elanları ilə bağlı dələduzluq sxemlərində istifadə olunub. 85 ədəd zərərli proqram təminatından 10-u App Store-da, 75-i isə Google Play-də aşkar edilib. Sözügedən proqram təminatları ümumilikdə <strong>13 milyon </strong>yüklənmə sayına sahibdirlər. Mütəxəssislər güman edirlər ki, aşkar edilmiş zərərli tətbiqlər <strong>Scylla </strong>kod adına sahib növbəti <strong>kiberdələduzluq </strong>kampaniyasının bir hissədir.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"> Mütəxəssislər bildiriblər ki, Scylla-dan daha öncə <strong>Posedion </strong>və <strong>Charybdis </strong>kod adlarına sahib müxtəlif növ dələduzluq kampaniyaları reallaşdırılıb. Scylla-ya gəldikdə isə söhbət, özlərini legitim servislər kimi maskalayan və smartfon istifadəçilərinə həm açıq həm də gizli şəkildə reklam elanları sərgiləyən zərərli tətbiqlərin iştirakı ilə keçirilən dələduzluq kampaniyasından gedir. Məlumdur ki, bu cür proqram təminatları nisbətən zərərsizdirlər. Belə ki, onlar istifadəçilərə reklam elanlarını sərgiləyərək cihazlara birbaşa viruslar yükləmirlər. Bununla belə dələduzlar bu cür tətbiqləri digər zərərli proqram təminatlarının yayılması üçün istifadə edə bilərlər. Mütəxəssislər tərəfindən App Store-da aşkar edilmiş zərərli tətbiqlər aşağıdakılardır:</p><br/> <p dir="ltr"><strong>- Loot the Castle – com.loot.rcastle.fight.battle (id1602634568)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Run Bridge – com.run.bridge.race (id1584737005)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Shinning Gun – com.shinning.gun.ios (id1588037078)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Racing Legend 3D – com.racing.legend.like (id1589579456)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Rope Runner – com.rope.runner.family (id1614987707)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Wood Sculptor – com.wood.sculptor.cutter (id1603211466)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Fire-Wall – com.fire.wall.poptit (id1540542924)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Ninja Critical Hit – wger.ninjacriticalhit.ios (id1514055403)</strong></p> <p dir="ltr"><strong>- Tony Runs – com.TonyRuns.game</strong></p> <p dir="ltr"> Google Play-də aşkar edilmiş zərərli tətbiqlərin siyahısı daha genişdir. HUMAN Security şirkəti bu məsələ ilə bağlı Apple və Google şirkətlərinə məlumat verib. Məlumatda qeyd edilib ki, özlərini legitim servislər kimi maskalayan zərərli tətbiqlər <strong>Android </strong>cihazlarda avtomatik təyin olunurlar. Bunun üçün sadəcə olaraq təhlükəsizlik funksiyası olan <strong>Play Protect</strong>-i həmişə aktiv saxlamaq lazımdır. <strong>iOS </strong>istifadəçilərinə gəldikdə isə onlar yuxarıda qeyd edilmiş siyahıya nəzər yetirərək həmin zərərli tətbiqlərdən hansılarınsa öz cihazlarında olub-olmadıqlarını yoxlaya bilərlər.</p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>Xiaomi </strong>şirkəti ilk növbədə gənclər üçün nəzərdə tutulmuş <strong>Civi 2</strong> smartfonunu təqdim edib. Sözügedən smartfon birinci <strong>Civi </strong>modelindən fərqli olaraq tamamilə yeni dizayn və ön kameranın ekranda yerləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş qeyri-adi çıxıntı hissə əldə edib. Xiaomi Civi 2-ni selfie fotolar üçün nəzərdə tutulmuş ən yaxşı smartfon kimi qələmə verir. Lakin smartfonun digər maraqlı texniki özəllikləri də var. Beləliklə Civi 2 modeli <strong>120 Hz</strong>-lik təsvir yenilənməsinə sahib <strong>2400x1080</strong> <strong>piksel </strong>keyfiyyətli <strong>6.55 düym</strong> <strong>AMOLED </strong>ekran ilə təchiz olunub.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><img alt="" height="409" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/27/8215224.jpg" width="600" /></p><br/> <p dir="ltr"> Ekranın yuxarı mərkəz hissəsində ikili ön kamera üçün nəzərdə tutulmuş çıxıntı hissə yerləşib. Həmin çıxıntı hissə xarici görünüşcə <strong>iPhone 14 Pro </strong>modellərinin ekranlarında reallaşdırılmış <strong>Dynamic Island </strong>adlı çıxıntı hissəyə bənzəyir. Bununla yanaşı Civi 2-nin ekranı <strong>Dolby Vision </strong>texnologiyasını dəstəkləyir və əlavə olaraq <strong>Gorilla Glass</strong> <strong>5</strong> qoruyucu şüşəsi ilə əhatə olunub. Barmaq izi skanı texnologiyası yandırıb/söndürmə düyməsinə inteqrasiya edilib. Bundan əlavə olaraq smartfon özündə kontaktsız ödənişlər üçün <strong>NFC </strong>çipi və <strong>Dolby</strong> <strong>Atmos </strong>dəstəkli stereo səsgücləndiriciləri birləşdirir.</p> <p dir="ltr"><img alt="" height="387" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/27/8215225.jpg" width="600" /></p> <p dir="ltr"> Əsas texniki özəlliklərə gəldikdə isə Civi 2 modeli <strong>Snapdragon 7 Gen 1</strong> prosessoru, <strong>8/12</strong> <strong>GB RAM</strong>, <strong>128/256 GB</strong> daxili yaddaş, <strong>50 MP </strong>+ <strong>20 </strong>MP (<strong>115 dərəcə bucaq əhatəsi</strong>) + <strong>2 MP</strong> üçlü arxa kamera, <strong>32</strong> <strong>MP</strong> (<strong>avtofokus</strong>) + <strong>32 MP </strong>(<strong>100 dərəcə bucaq əhatəsi</strong>) ikili ön kamera və <strong>67 vatt </strong>gücündə sürətli şarj texnologiyalı <strong>4500 mAh </strong>enerji tutumlu batareya ilə təchiz olunub. Smartfon <strong>MIUI 13 </strong>interfeysli <strong>Android</strong> <strong>12 </strong>vasitəsilə çalışır. Smartfon Çin bazarında artıq satışa çıxıb. Onun qlobal bazarda hansı ad ilə satışa çıxacağı bilinmir. Xiaomi Civi 2-nin Çin bazarında satış qiymətləri aşağıdakı kimidir:</p> <p dir="ltr">- 8 GB RAM + 128 GB yaddaş - 334$</p> <p dir="ltr">- 8 GB RAM + 256 GB yaddaş - 350$</p> <p dir="ltr">- 12 GB RAM + 256 GB yaddaş - 390$.</p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> Tarixdə ilk dəfə insan əli ilə hazırlanmış kosmik aparat <strong>asteroid </strong>ilə toqquşub. Bunun vasitəsilə mütəxəssislər kosmik obyektlərin uçuş trayektoriyalarının dəyişilmə mümkünlüyünü yoxlamaq istəyiblər. <strong>NASA </strong>tərəfindən reallaşdırılmış missiya çərçivəsində əldə edilmiş nəticələr gələcəkdə <strong>Yer kürəsini </strong>potensial təhlükəli kosmik obyektlərdən qorumaq imkanını verəcəklər. NASA-nın <strong>Double Asteroid Redirection</strong> <strong>Test </strong>(<strong>DART</strong>) adlı kosmik aparatı Yer kürəsindən <strong>11 milyon km </strong>uzaqlıqda yerləşən <strong>Dimorf </strong>adlı asteroidlə toqquşub. Toqquşma anı Bakı vaxtı ilə gecə saat 03:14-də baş tutub. Reallaşdırılmış missiyanın əsas məqsədi <strong>Didim </strong>adlı asteroidin ətrafında dövr edən Dimorf adlı digər asteroidin uçuş orbitini dəyişmək olub. Adları sadalanmış bu iki asteroid Yer kürəsinə heç bir təhlükə sərgiləmirlər. Buna görə də NASA bu cür missiyanın reallaşdırılmasına qərar verib.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><img alt="" height="462" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/27/8214103.jpg" width="700" /></p><br/> <p dir="ltr"> NASA mütəxəssislərinin sözlərinə əsasən baş tutmuş bu missiya uğurla yekunlaşıb. <strong>550 kq </strong>ağırlığında olan DART aparatı <strong>saatda 22 530 km</strong> sürət yığaraq Dimorfla toqquşub. Məlumatda qeyd edilib ki, prosesin böyük hissəsi aparat tərəfindən avtonom rejimdə reallaşdırılıb. Aparatın konstruksiyasında olan kamera toqquşma anına kimi hər saniyə ərzində bir foto çəkərək Yer kürəsinə göndərib. Son göndərilmiş fotolar arasında asteroidin səthini görmək mümkündür. Təbii ki, toqquşma baş verəndən sonra fotoların göndərilməsi dayanıb. Asteroidlərin orbitlərinin dəyişilməsi istiqamətində kinetik təsir alimlər tərəfindən təqdim olunan hələ ki, yeganə üsuldur. Yer kürəsinin daha böyük ölçülü kosmik obyektlə toqquşma ehtimalı az olsa da, bu cür risk mövcuddur. NASA mütəxəssisləri bizim planetimiz üçün ciddi təhlükə mənbəyi ola biləcək bir sıra asteroidi artıq aşkar ediblər.</p> <p dir="ltr"><iframe allow=";" allowfullscreen="" frame height="360" src="https://www.youtube.com/embed/Xg5iSHAsQ_A" width="640"></iframe></p> <p dir="ltr"> Dimorf və Didim asteroidlərindən ibarət sistemin bu test üçün seçilməsi heç də təsadüfi deyil. Belə ki, Dimorfun Didim ətrafında dövr müddəti <strong>11 saat 55 dəqiqə </strong>təşkil edir. Buna görə də orbitdə ola biləcək istənilən dəyişiklik tez bir zamanda təyin ediləcək. Gözləntilərə əsasən DART ilə toqquşma Dimorfun öz orbitində sürətini təqribi olaraq 10 dəqiqə yüksəldəcək. DART missiyasının ilk nəticələri artıq bugün təqdim edilməlidir. Alimlər güman edirlər ki, toqquşma nəticəsində Dimorfun səthində <strong>20 metr </strong>ölçüdə krater yaranıb. Toqquşmadan uzun müddət öncə DART aparatının konstruksiyasından LICIACube adlı kubsat (<strong>kosmosun tədqiqatı üçün nəzərdə tutulmuş kiçik ölçülü və kub formasında olan süni peyk</strong>) ayrılmışdı. Sözügedən kubsat toqquşma ərazisinin fotolarını çəkib. Həmin fotolar bir neçə gündən sonra təqdim olunmalıdır. </p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>NASA</strong>-nın <strong>Double Asteroid Redirection Test </strong>(<strong>DART</strong>) adlı missiyası artıq final mərhələyə yaxınlaşır. Qeyd etmək lazımdır ki, bu missiya çərçivəsində NASA-nın kosmik aparatı yüksək sürətlə asteroidlə toqquşacaq. Məqsəd isə asteroidin uçuş trayektoriyasını dəyişməkdir. Sözügedən missiya ilə eyni ada sahib kosmik aparat <strong>Dimorf </strong>asteroidi ilə 27 sentyabr tarixində Bakı vaxtı ilə saat 03:14-də toqquşacaq. DART missiyası planetar təhlükəsizlik proqramı çərçivəsində reallaşdırılır. Bu proqram çərçivəsində mütəxəssislər <strong>Yer kürəsi </strong>üçün potensial təhlükə mənbəyinə çevrilə biləcək müxtəlif kosmik obyektlərin uçuş trayektoriyalarının dəyişilmə mümkünlüyünü yoxlamaq istəyirlər. DART adlı kosmik aparat təyinat nöqtəsinə 2021-ci ilin noyabr ayında yollanmışdı. Öz uçuş dövrü ərzində aparat Yer kürəsindən <strong>11 milyon km </strong>uzaqlıqda yerləşən və 2 asteroiddən ibarət sistemə yaxınlaşmışdı.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><iframe allow=";" allowfullscreen="" frame height="360" src="https://www.youtube.com/embed/-6Z1E0mW2ag" width="640"></iframe></p><br/> <p dir="ltr"> <strong>Didim </strong>və Dimorf asteroidləri müxtəlif ölçülərə sahibdirlər. Didimin diametri <strong>780 metr</strong>, Dimorfun diametri isə <strong>160 metr </strong>təşkil edir. Sözügedən asteroidlər Yer kürəsi üçün təhlükə mənbəyi olmadıqları səbəbilə sözügedən missiya elmi xarakter daşıyır. DART aparatı öz növbəsində Dmorf ilə toqquşma üçün nəzərdə tutulub. <strong>550 kq </strong>ağırlığında olan kosmik aparat <strong>saatda 24 000 km</strong> sürətlə Dimorfla toqquşacaq. Bunun sayəsində aparat sözügedən asteroidin uçuş trayektoriyasını dəyişməyə çalışacaq. NASA bu missiyanın final mərhələsini canlı yayım formatında insanlara sərgiləyəcək. Toqquşmağa hazırlaşan kosmik aparatın konstruksiyasında <strong>Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera </strong>(<strong>DRACO</strong>) adlı naviqasiya kamerası mövcuddur və həmin kamera aparatın asteroidə yaxınlaşma prosesi çərçivəsində hər saniyə bir foto çəkərək Yer kürəsinə göndərəcək.</p> <p dir="ltr"> Təbii ki, asteroidlə toqquşmadan sonra aparat fotoların göndərilməsini dayandıracaq. Toqquşma nəticələrini detallı şəkildə daha sonra izləmək mümkün olacaq. Məsələ burasındadır ki, DART aparatından <strong>LICIACube </strong>(<strong>Light Italian for Imaging</strong> <strong>of asteroid</strong>) adlı <strong>kubsat </strong>(<strong>kosmosun tədqiqatı üçün nəzərdə tutulmuş kiçik ölçülü və kub formasında olan süni peyk</strong>) ayrılıb. Həmin kubsat toqquşmadan 3 dəqiqə sonra toqquşmanın baş verdiyi kosmik sahənin yaxınlığından keçəcək. Bu proses çərçivəsində kubsat əlavə olaraq bir neçə foto çəkəcək. Gözləntilərə əsasən kubsat tərəfindən çəkiləcək fotolar gün ərzində təqdim olunacaq. Qeyd etmək lazımdır ki, bir neçə gün bundan öncə rəsmi məlumat verilmişdi ki, gözlənilən toqquşmanı həmçinin <strong>James Webb </strong>və <strong>Hubble </strong>teleskopları da izləyəcəklər.</p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> <strong>NVIDIA </strong>şirkəti <strong><a href="https://nv-tlabs.github.io/GET3D/">GET3D</a> </strong>adlı <strong>süni zəka </strong>modeli barəsində danışıb. Sözügedən süni zəka modeli virtual <strong>3D </strong>dünyaların yaradıcılarının gördükləri işləri qat-qat asanlaşdırmalıdır. Belə ki, GET3D adlı süni zəka alqoritmi insanları, heyvanları, binaları, nəqliyyat vasitələrini və digər üçölçülü obyektləri sürətli şəkildə yarada bilir. Bir qrafik prosessor sayəsində GET3D saniyədə 20 obyekt yarada bilir. NVIDIA mühəndilsəri sözügedən süni zəka alqoritmini üçölçülü obyektlərin müxtəlif rekurslardan hazırlanmış yastı formalı versiyaları vasitəsilə təlimatlandırıblar. Təlimatlandırma prosesi isə NVIDIA-nın <strong>A100 </strong>adlı sistemləri əsasında aparılıb.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><iframe allow=";" allowfullscreen="" frame height="360" src="https://www.youtube.com/embed/KfcsdhGKb1U?start=25" width="640"></iframe></p><br/> <p dir="ltr"> Nəticədə GET3D-nin sisteminə milyon ədəd obyekt obrazının daxil edilməsi üçün 2 gün vaxt lazım olub. Alqoritm obyektləri yüksək keyfiyyətli teksturlara sahib standart üçbucaqlı poliqonal obyekt formatında yaradır. Bu texnologiya ilk növbədə virtual 3D dünyaların yaradıcılarına hədəflənib. Buna görə də süni zəka alqoritmi vasitəsilə generasiya edilmiş obyektləri oyun mühərrikləri, 3D modelləşdirmə və filmlər üçün vizual məzmun alətləri ilə uyğunlaşan formatlarda eksport etmək mümkündür. Bu cür texnologiya oyun və ya <strong>metakainat </strong>tətbiqlərinin yaradıcılarının işlərini qat-qat asanlaşdıra bilər.</p> <p dir="ltr"> Sözügedən texnologiya həmçinin robototexnika və memarlıq sahələrində də istifadə oluna bilər. Sözügedən alqoritm oxşar obyektlər arasındakı nüansları fərqləndirə bilir. Məsələn o, nəqliyyat vasitələrindən sedan, yük maşını, idman avtomobili və ya furqon, heyvanlar kateqoriyasından isə tülkü, ayı, at və s. heyvanları yarada bilər. Bu siyahı süni zəka alqoritminin təlimatlandırılma prosesi çərçivəsində genişlənir. NVIDIA şirkəti GET3D sisteminin gələcək versiyalarını süni şəkildə yaradılmış obyektlər əvəzinə real obyektlər əsasında təlimatlandırmağı planlaşdırır.</p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
<br/> <p dir="ltr"> Smartfon istehsalçılarının bir hissəsi öz məhsullarının ekranlarında müxtəlif çıxıntı hissə ilə təcrübələr apardığı bir vaxtda digər hissəsi isə ön kameranı öz məhsullarında ekranların alt hissələrinə yerləşdirir. <strong>Samsung </strong>şirkəti bu məsələdə yeni səviyyəyə yüksəlməyi hədəfləyib. Belə ki, şirkət smartfon ekranının alt hissəsinə yerləşdirilən ikili ön kamera texnologiyasını patentləşdirib. Ortaya çıxmış dokumentasiyaya əsasən Samsung bu texnologiyanı üz tanıma sisteminin təkmilləşdirilməsində istifadə etməyi planlaşdırır. Patentləşdirilmiş texnologiyanın əsas məğzi kamera sensorlarından birinin məsələn ekranın alt hissəsinə yerləşdirilməsindədir. Bunun sayəsində istifadəçinin üz təsviri iki müxtəlif rakursdan əldə olunacaq. Bu isə öz növbəsində istifadəçi üzünün dəqiq <strong>3D </strong>modelinin tərtib olunmasına şərait yaradacaq. Güman olunur ki, Samsung bu texnologiyanı yeni qatlana bilən smartfonlarında istifadə edəcək. Lakin bunun nə zaman baş verəcəyi barəsində dəqiq bir məlumat yoxdur.</p><style>.text-center.hidden-md.hidden-lg.tech-banner img {display: inline-block;}</style> <p dir="ltr"><img alt="" height="377" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/26/8195327.jpg" width="550" /></p><br/> <p dir="ltr"><img alt="" height="331" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/26/8195328.jpg" width="550" /></p> <p dir="ltr"><img alt="" height="310" src="https://cdn.azerforum.com/2022/09/26/8195329.jpg" width="550" /></p><div class="text-center" hidden-md hidden-lg tech-banner" data-link="https://www.kapitalbank.az/kampaniyalar/15-faiz-illik-faiz-derecesi-gundelik-telebat-krediti?utm_medium=banner&utm_source=technote.az&utm_campaign=0-CNV-gundelik-telebat-krediti-order-online-and-get-cash-loan-with-15-percent-new-year-offer-mobile&utm_content=new-year-campaign-loan-percent-ox-down&order-lead=218" data-image="/assets/img/kontakthome/kontakt-feb22-300-250.png" data-name="kontakt-mob-2022-feb"></div>
